Warszawa, 6 grudnia 2002

Stanowisko Stowarzyszenia “Polska Federacja Producentów Żywności”
odnośnie
projektu rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie maksymalnych poziomów zanieczyszczeń chemicznych i biologicznych, które mogą znajdować się w żywności, składnikach żywności, dozwolonych substancjach dodatkowych, substancjach pomagających w przetwarzaniu albo na powierzchni żywności

Załącznik 1, I Dietetyczne środki spożywcze, IA Produkty dla niemowląt i dzieci do lat 3 oraz produkty bezglutenowe. Proponujemy zmianę zawartości tabeli w następujący sposób:

	Pb mg/kg	Cd mg/kg	Hg mg/kg	As mg/kg
1.Produkty mleczne, mleczno-zbożowe, mleczno-zbożowo-owocowe i zastępujące je np. sojowe oraz surowce: Mleko w proszku klasy ekstra Koncentrat serwatki w proszku	0,10 0,01 0,10	0,02 0,02 0,02	0,005 0,005 0,01	0,10 0,10 0,20
2.Mleko w płynie i produkty wg p. 1w formie gotowej do spożycia lub odtworzonej zgodnie z instrukcją producenta	0,05	0,01	0,005	0,10
3.Produkty zbożowe, zbożowo-owocowe oraz mąki i kasze przeznaczone do ich produkcji	0,10	0,02	0,01	0,20
4. Przetwory owocowe, warzywne, mięsne i warzywno-mięsne	0,10	0,02	0,01	0,20
5.Produkty bezglutenowe	0,10	0,02	0,01	0,10
6. Inne: zawierające nie więcej niż 50% s.m. zawierające powyżej 50% s.m.	0,10 0,10	0,02 0,02	0,005 0,01	0,10 0,20

Uzasadnienie

1. Produkty dla niemowląt i dzieci spełniające zaproponowane przez nas wymagania są szeroko dostępne i spożywane przez dzieci w innych krajach (aneks nr 1). Jednocześnie Rozporządzenie UE 466/2001 dopuszcza obecnie dla żywności dla niemowląt i dzieci wyższe niż przez nas proponowane poziomy dla kadmu.

   W Stanach Zjednoczonych, FDA nie limituje w ogóle kadmu z uwagi na fakt, iż nawet bardzo nowoczesne zabiegi agrotechniczne tylko w bardzo ograniczonym zakresie mogą wpływać na obniżenie poziomu kadmu w glebie. Warunki pogodowe wpływają na kumulowanie kadmu przez rośliny.

   Należy również podkreślić fakt, że żywność podawana w naszym kraju niemowlętom i dzieciom w miejscach zbiorowego żywienia (szpitale, żłobki, domy dziecka) nie podlega przed podaniem żadnym badaniom w zakresie zawartości kadmu. Oznacza to podtrzymywanie w naszym kraju podwójnych standardów i znaczne utrudnienia w produkcji, tym którzy dbają o wysoką jakość i bezpieczeństwo żywności dla dzieci.

2. Standardy danego kraju powinny odzwierciedlać rzeczywistą jakość dostępnego surowca. Rozporządzenie UE 466/2001 zaleca ustanowienie maksymalnego poziomu kadmu na najniższym rozsądnie osiągalnym pułapie (as low as reasonably achievable). Wyniki analiz gleb oraz jakości warzyw, opublikowane przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w ”Raporcie z badań monitorowych nad jakością gleb, roślin, produktów rolniczych i spożywczych w 1999 r.” wskazują na niewielką ilość surowca dostępnego w Polsce, a spełniającego wymagania w zakresie dopuszczalnego poziomu kadmu, takiego jak w projekcie Rozporządzenia Ministra Zdrowia. (aneks nr 2)

   W raporcie podano średni poziom kadmu:

   marchew - 0.024 mg/kg ± 0.02 mg/kg (0.02 mg/kg – odchylenie standardowe),

   ziemniak - 0.023 mg/kg ± 0.013mg/kg (0.013 mg/kg – odchylenie standardowe).

   Poziom kadmu w surowcach świeżych jest uzależniony nie tylko od zanieczyszczenia środowiska (najwyższy poziom kadmu zaobserwowano w południowo-wschodniej Polsce - regionie o wysokiej czystości ekologicznej) i sposobu nawożenia roślin. Jest zależny bezpośrednio od warunków klimatycznych, a pośrednio od agrotechnicznych warunków uprawy.

3. Prowadzone przez producentów analizy poziomu kadmu w pozyskiwanych przez nas surowcach (np. marchwi i ziemniakach) wykazują, iż pomimo rygorystycznej selekcji typu gleb, ścisłej współpracy z rolnikami w zakresie stosowanych zabiegów pielęgnacyjnych, wyboru odmian uprawianych roślin, czasu zbioru plonów tylko niewielki procent pozyskiwanego surowca spełnia wymagania określone w przekazanym do zaopiniowania projekcie Rozporządzeniu Ministra Zdrowia.

W roku 2001 tylko w 2 z 157 (1,3%) przebadanych przez producentów prób marchwi stwierdzono zawartość kadmu w zakresie 0 - 0,01 mg/kg, 3,8% wykazało poziom zanieczyszczenia kadmem w zakresie 0.011-0.02 mg/kg, zaś w 52% prób zawartość Cd przekroczyła 0,05 mg/kg. Wyniki analityczne prób ziemniaka wykazały brak prób o zawartości Cd niższej niż 0.01 mg/kg i tylko w 7,4% prób stwierdzono zawartość Cd w zakresie 0,01-0,02 mg/kg.

Taka sytuacja oznacza ograniczenie możliwości zbytu surowca przez rolnika jak również ograniczenie możliwości produkcyjnych polskich firm, co w efekcie doprowadzi do spadku dostępności kontrolowanego wyrobu dla dzieci i zwiększenia spożycia przez niemowlęta i dzieci surowców o niewłaściwej jakości.

Wyniki badań rynku wskazują, iż tylko około 50 % dzieci spożywa przetwory w słoikach w uzupełnieniu do innych posiłków, podczas gdy badania samej tylko ogólnodostępnej na rynku marchwi wykazały że:

1. 12% surowca wykazało zawartość kadmu w granicach 0.01-0.02 mg/kg,

2. 44% marchwi zawierało kadm na poziomie 0.02 - 0,05 mg/kg,

3. w 44% surowca zawartość kadmu przekroczyła znacznie 0.05 mg/kg osiągając nawet poziom 0,34 mg/kg.

1. Z wieloletnich doświadczeń producentów żywności wynika, iż poziom kadmu w surowcach świeżych wykazuje wysoką zmienność nawet w obrębie jednej dostawy od danego producenta z określonego pola uprawnego. Oznacza to dużą częstotliwość badań, która i tak nie gwarantuje spełnienia wymagań w każdym opakowaniu jednostkowym produktu. W konsekwencji sytuacja ta jest niekorzystna, bo wymusza na polskich rolnikach konieczność spełnienia standardów bardziej rygorystycznych od obowiązujących w Unii Europejskiej. Jednocześnie wpływ rolnika, nawet przy zachowaniu wszelkich zasad agrotechnicznych, jest ograniczony.

2. dodatkowo prowadzi do poważnych konfliktów z dostawcami surowców, którzy ściśle stosując się do narzuconych im instrukcji upraw uzyskują zmienne wyniki badań wpływające na ich zyski finansowe.

3. Każdy surowiec roślinny wprowadzany do produktu wnosi zanieczyszczenia kadmem. Ustalenie tak

   rygorystycznych wymagań w zakresie dopuszczalnego poziomu kadmu i azotanów w efekcie ogranicza różnorodność asortymentów i wprowadzenie do diety dziecka warzyw zalecanych przez pediatrów i poszukiwanych przez rodziców, (np. brukselka, szpinak, por, kalarepa, buraki).

   Kalkulacje recepturowe przeprowadzone na wyrobach produkowanych w Polsce wykazują, że w praktyce produkcja nawet najprostszych produktów jest na skalę masową bardzo utrudniona.

4. Producenci żywności dla dzieci w chwili obecnej są zmuszeni do selekcji surowców głównie na podstawie zawartości w nich kadmu . Taka sytuacja jest niewłaściwa biorąc pod uwagę, że:

• o jakości składnika i produktu spożywczego decyduje wiele innych ważnych parametrów np. własności organoleptyczne czy odżywcze,

• metoda laboratoryjna do oznaczania kadmu na poziomie 0.01mg/kg produktu jest obarczona 15% niepewnością pomiaru – dla jednego laboratorium co wynika zarówno z niepowtarzalności przygotowanych prób do badań jak i samej metody instrumentalnej. Niepewność pomiaru ulega zwiększeniu przy badaniu surowców i wyrobów w różnych laboratoriach. Taki błąd nie daje nam 100% pewności, że wyrób uznany za dobry spełnia wymagania określone w obowiązujących przepisach.

Załącznik 2. Maksymalne poziomy zanieczyszczeń azotanami i azotynami. Produkty dla niemowląt i dzieci do 3 lat. W tabeli z maksymalną zawartością azotanów – postulujemy aby poz. 4 - kaszki, kleiki połączyć z poz. 5 z łączną maksymalną zawartością azotanów 50 mg NaNO3

Uzasadnienie

Poziom azotanów w surowcach świeżych dostarczanych do firm członkowskich PFPŻ jest na stabilnym, niskim poziomie. Dla porównania azotany w marchewce wg różnych danych mogą wahać się od 123 – 1233 mg/kg NaNO3, ze średnią 375,4 mg/kg, (Walker R., 1990), 80 – 1230 mg/kg NaNO3 (Van Duijvenbooden and Matthijsen, 1989), w ziemniakach średnio 200 mg/kg NaNO3 (UK MAFF, 1992)

Załączniku 7 - postulujemy o uzupełnienie załącznika o następujące grupy żywności:

Produkty owocowe, warzywne, owocowo-warzywne:

- warzywa mrożone

- półprodukty owocowe lub warzywne mrożone do napojów

- zagęszczone soki owocowe

Przetwory zbożowe, pieczywo, makarony, wyroby ciastkarskie:

- mąka (skrobię), ryż, kasze

Przetwory ziemniaczane:

- skrobia ziemniaczana

Tłuszcze roślinne i mieszane

- olej roślinny

Różne:

- cukier, sól (nie ma ich w żadnej grupie)

Uzasadnienie

Dokładniejszy wykaz będzie pomocny w opracowywaniu wymagań dla poszczególnych składników asortymentowych, które powinny być badane zgodnie z rozporządzeniem. Dotychczas wymagania tworzone były na podstawie doświadczenia, wymagań zagranicznych oddziałów naszych firm członkowskich, doniesień literaturowych lub atestów producenta.

Dodatkowo postulujemy o wprowadzenie tolerancji dla produktów spożywczych (nie wyłączając z tego produktów dla niemowląt) dla Stapyhylococcus aureus w następujący sposób :
n=5 , c=2 , m=10, M=100
co jest zgodne z zaleceniami Codex Alimentarius.

PFPŻ zgłasza ponadto uwagę ogólną. Zarówno w omawianym projekcie, jak i wielu innych krajowych przepisach, nie została ujednolicona terminologia w zakresie klasyfikacji produktów. W dużym stopniu utrudnia to realizację tych przepisów, a w skrajnych przypadkach powoduje nieporozumienia w kontaktach z organami oficjalnej kontroli żywności. Wyrażamy nadzieję, że podczas opracowywania kolejnych wersji rozporządzeń wykonawczych do ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia, autorzy projektu podejmą działania zmierzające do ujednolicenia nomenklatury. Federacja deklaruje pomoc we wszelkich takich działaniach.

Dziękujemy za umożliwienie nam zaopiniowania powyższych przepisów. Mamy nadzieje, że proces konsultacji z naszym udziałem wykonawczych aktów prawnych do ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia będzie nadal kontynuowany.

Z poważaniem

Barbara Lenart

Szef Komisji Legislacyjnej
Stowarzyszenia
Polska Federacja Producentów Żywności