Grypa ptaków - aktualne informacje i zaleceniaGrypa ptaków jest chorobą wirusową, wywołaną przez wirusy grypy typu A, która dotyka w głównej mierze ptaki (zarówno drób jak i ptaki dzikie).Zakażenia ptaków mogą być wywoływane przez wirusy grypy wysoce zjadliwej (ang. Highly Pathogenic Avian Influenza – HPAI np. A(H5N1)) oraz wirusy o niskiej zjadliwości (ang. Low Pathogenic Avian Influenza – LPAI).
Wirusy HPAI, szczególnie podtyp H5, są szeroko rozpowszechnione wśród ptactwa dzikiego w Europie.
Obecnie znane są trzy typy wirusów grypy:
- Typ A - atakujący, zarówno ptaki jak i ssaki
- Typ B - atakujący ssaki (ludzie)
- Typ C - atakujący ssaki (ludzi, świnie).
Niektóre wirusy HPAI mogą powodować ciężką chorobę u ludzi, np: A(H5N1), A(H5N6) i A(H7N9) ze śmiertelnością do 50%.
Jak dotąd zakażenia ludzi wirusami HPAI są rzadkie (w praktyce
ograniczone do Azji i Afryki, od 2023 r. także Ameryki Południowej) - od
2003 r. na świecie stwierdzono mniej niż 1000 przypadków zakażenia
człowieka wirusami podtypu H5N1, przypadki dotyczyły osób narażonych na
bezpośredni kontakt z chorym/martwym zakażonym ptactwem albo
zanieczyszczonym wirusami środowiskiem.
Pomimo dużej liczby przypadków grypy ptaków wśród drobiu hodowlanego i
dzikiego ptactwa w UE (w tym w Polsce) jak dotąd nie zidentyfikowano w
tym regionie infekcji objawowej u ludzi. Nie odnotowano także zakażeń
wśród ludzi, którzy mieli kontakt z chorymi kotami domowymi w Polsce
latem 2023 r.
Człowiek może zakazić się wirusem grypy ptaków w sytuacjach:
- bliskiego, bezpośredniego kontaktu z zakażonymi żywymi/padłymi ptakami
- kontaktu z wydalinami i wydzielinami drobiu/dzikich ptaków oraz
zanieczyszczonymi nimi powierzchniami np. poprzez dotykanie
chorych/martwych ptaków, podczas uboju/utylizacji tusz ptaków, dotykanie
powierzchni skażonych wirusem w gospodarstwie, kontakt z aerozolem
powstającym podczas oczyszczania pomieszczeń gospodarstwa itp.
- poza Europą także w wyniku kontaktu z surowym mięsem ptaków,
pozyskanym poza nadzorem weterynaryjnym (ubój, patroszenie i porcjowanie
mięsa w domowych warunkach, mokre targi w Azji).
- Nie odnotowano zakażenia ludzi wirusem grypy ptaków drogą pokarmową.
- Nie odnotowano transmisji zakażenia z chorego człowieka na inne osoby.
Wirusy ptasiej grypy giną w temperaturze 70°C. W zbiornikach
wodnych, często zakażonych przez ptaki wodne, wirus zachowuje zakaźność
nawet przez 4 dni w 22°C i ponad 30 dni w 0°C.
Ptasia grypa u ludzi wywołuje objawy podobne do tych powodowanych zwykłą grypą:
- gorączka lub stan podgorączkowy
- złe samopoczucie
- bóle głowy
- bóle mięśni, stawów,
- kaszel,
- ból gardła,
- zapalenie spojówek,
- duszność
- biegunka
- objawy neurologiczne.
Wirusy grypy ptaków krążące wśród ptactwa w Europie są dobrze
zaadaptowane do ptasich gospodarzy, jakkolwiek od kilku lat w materiale
genetycznym tych wirusów naukowcy odnotowują mutacje, które mogą
zwiększać ich zoonotyczny charakter (tzn. stopień zagrożenia dla zdrowia
człowieka) . W ostatnich latach identyfikuje się u ssaków, do tej porty
niewystępujące, zakażenia A(H5N1) m.in. u ssaków dzikich np. foki,
niedźwiedzie, lisy, wydry; ssaki futerkowe na fermach hodowlanych np.
lisy, norki, koty domowe (Polska i Korea Południowa 2023 r.).
Ocena ryzyka ECDC, WHO i CDC ze strony wirusów grypy ptaków dla zdrowia ludzi:
- ryzyko zakażenia dla populacji ogólnej ocenia się jako niskie
- ryzyko zakażenia dla osób zawodowo czy w inny sposób mających
kontakt ze ptactwem/innymi zwierzętami ocenia się jako niskie do
umiarkowanego.
Zalecenia dla osób mających kontakt z ptakami
(żywymi/martwymi) lub innymi zwierzętami oraz podróżujących do regionów,
w których odnotowuje się przypadki zachorowań na grypę ptaków u ludzi:
- unikaj bezpośredniego kontaktu z drobiem chorym, padłym ptactwem
dzikim oraz przedmiotami, na których znajdują się ślady ptasich odchodów
- unikaj dotykania chorego lub martwego ptactwa bez zabezpieczenia w środki ochrony osobistej
- stosuj rutynowe zasad higieny osobistej, takie jak mycie rąk ciepłą
wodą z mydłem, w szczególności po przyjściu do domu, przed
przygotowaniem/spożywaniem posiłku, po kontakcie ze zwierzętami, po
skorzystaniu z toalety itp.
- unikaj bliskiego kontaktu z osobami chorymi
- przestrzegaj higieny kaszlu i kichania (w czasie kaszlu lub kichania
zakryj usta i nos chusteczką oraz natychmiast wyrzuć zużytą chusteczkę,
gdy nie masz chusteczki kasłaj lub kichaj w zgięcie łokcia)
- spożywaj tylko żywność poddaną właściwej obróbce termicznej (gotowaną, pieczoną, duszoną, dobrze wysmażoną)
- osoby zawodowo narażone na kontakt z ptakami (lekarze weterynarii,
hodowcy drobiu, osoby dokonujące uboju chorych ptaków, osoby wykonujące
dezynfekcję pomieszczeń gospodarczych, myśliwi, osoby zajmujące się
ochroną ptaków dzikich) powinny stosować odpowiednie środki ochrony
osobistej ( w szczególności fartuchy/kombinezony, rękawice, maski
ochronne FFP3 i gogle, ochraniacze obuwia)
- zgłaszaj obecność padłych ptaków/innych zwierząt do właściwych lokalnych służb porządkowych
- stosuj się do zaleceń miejscowych służb sanitarnych oraz lekarzy, a
także do zaleceń organów Inspekcji Weterynaryjnej, służb ochrony
środowiska na terenach występowania ognisk zakażeń wśród ptaków w Polsce
i za granicą
- szczep się regularnie co roku przeciwko grypie sezonowej - może
zmniejszyć to ryzyko zmienności wszelkich, w tym odzwierzęcych, wirusów
grypy w organizmie człowieka oraz uchronić przed ciężkim przebiegiem
zakażenia (rekomendacja WHO oraz ECDC)
- dbaj o bezpieczeństwo swoich pupili - w 2023 r. wystąpiło ognisko
grypy ptaków wśród kotów domowych w kilku województwach w Polsce,
dlatego rekomendujemy:
- po przyjściu do domu od razu zabezpiecz buty przed dostępem kotów,
- oczyszczaj/dezynfekuj obuwie każdorazowo po powrocie do domu,
- zachowuj warunki higieniczne przy przygotowaniu posiłków dla kotów,
- w przypadku wystąpienia u zwierzęcia domowego nietypowych objawów choroby zgłoś się z nim niezwłocznie do lekarza weterynarii
- w przypadku pojawienia się u ciebie niepokojących objawów
grypopodobnych (albo innych nietypowych w tym neurologicznych) - zgłoś
się do lekarza, informując go o kontakcie z chorym/padłym ptactwem, oraz
do najbliższej powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej.
Więcej informacji nt. grypy ptaków u zwierząt i ludzi w krajach UE oraz na świecie:
Źródło: GIS
pełna lista aktualności
|
