Postęp w naukach przyrodniczych, wspierany przez cyfryzację i sztuczną inteligencję, oraz potencjał rozwiązań opartych na biologii w zakresie rozwiązywania problemów społecznych, sprawiają, że biotechnologia i bioprodukcja należą do najbardziej obiecujących obszarów technologicznych obecnego stulecia. Mogą one pomóc UE w modernizacji sektorów rolnictwa, leśnictwa, energii, żywności i pasz oraz przemysłu. Ponadto technologie te mogą przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności i odporności UE, która zapewnia obywatelom lepszą opiekę zdrowotną i odnosi sukces w transformacji ekologicznej i cyfrowej.

Czerpanie korzyści z sektora biotechnologii i bioprodukcji

Unijny sektor biotechnologii i biowytwarzania stoi w obliczu kilku wyzwań: badania i transfer technologii na rynek, złożoność regulacji, dostęp do finansowania, umiejętności, przeszkody w łańcuchu wartości, własność intelektualna, akceptacja społeczna i bezpieczeństwo gospodarcze.

Dlatego też Komisja proponuje szereg działań:

• Wykorzystanie badań naukowych i pobudzanie innowacji: Aby pomóc zidentyfikować czynniki i wąskie gardła związane z innowacjami i przyjmowaniem technologii, Komisja rozpoczęła badanie mające na celu zbadanie pozycji UE w porównaniu z innymi światowymi liderami w zakresie powstającej produkcji biotechnologii i transferu do przemysłu bioprodukcyjnego. Aby ułatwić bardziej produktywne wykorzystanie infrastruktur badawczych, Komisja zbada sposoby przyspieszenia rozwoju i wykorzystania przemysłowego systemu innowacji biotechnologicznych i akceleratora biologii syntetycznej (EU IBISBA) jako zaufanego cyfrowego repozytorium i sieci usług dla tego sektora.
• Stymulowanie popytu na rynku: Aby odnieść sukces na rynku, bioprodukty muszą udowodnić mniejszy wpływ na środowisko w porównaniu na przykład z produktami petrochemicznymi. Komisja dokona przeglądu oceny produktów opartych na paliwach kopalnych i bioproduktów w celu zapewnienia równoważności przetwarzania i uwzględni metody składowania dwutlenku węgla w materiałach budowlanych. Aby przyspieszyć zastępowanie surowców kopalnych oraz stymulować popyt na bioprodukty i ich wprowadzanie na rynek, Komisja przeprowadzi dogłębną ocenę skutków wykonalności wymogów dotyczących zawartości pochodzenia biologicznego w konkretnych kategoriach produktów i w zamówieniach publicznych. Ponadto Komisja zbada, w jaki sposób bioprodukowane produkty nieżywnościowe mogłyby lepiej się scharakteryzować dzięki etykietowaniu bioproduktów.
• Usprawnienie ścieżek regulacyjnych: Komisja oceni, w jaki sposób można jeszcze bardziej usprawnić prawodawstwo UE i jego wdrażanie, aby ograniczyć wszelką fragmentację, zbadać potencjalne uproszczenie i skróci czas potrzebny na wprowadzenie na rynek innowacji biotechnologicznych; a także przeszkód regulacyjnych pojawiających się na szczeblu krajowym lub na innych szczeblach zarządzania, które utrudniają skuteczny jednolity rynek. Badanie położy podwaliny pod ewentualny unijny akt biotechnologiczny. Do końca 2024 r. Komisja będzie również pracować nad ustanowieniem unijnego centrum biotechnologicznego – narzędzia operacyjnego dla przedsiębiorstw biotechnologicznych, które umożliwi przedsiębiorstwom biotechnologicznym poruszanie się po ramy regulacyjne i określenie wsparcia na rzecz zwiększenia skali działalności. Komisja będzie w dalszym ciągu wspierać tworzenie piaskownic regulacyjnych, które umożliwiają testowanie nowych rozwiązań w kontrolowanym środowisku przez ograniczony czas pod nadzorem organów regulacyjnych, jako sposobu szybszego wprowadzenia ich na rynek.
• Wspieranie inwestycji publicznych i prywatnych: UEdysponuje szerokim wachlarzem instrumentów finansowych wspierających biotechnologię i bioprodukcję, takich jak program „Horyzont Europa”, w tym Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Biotechnologicznej Europy Opartej na Obiegu Zamkniętym (CBE) i Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Inicjatywy w dziedzinie Innowacji w Ochronie Zdrowia; Program UE dla zdrowia; Fundusz innowacyjny; obecnie również Platforma na rzecz technologii strategicznych dla Europy (STEP). Aby rozwijać i zwiększać skalę innowacji mających potencjał tworzenia nowych rynków, Komisja będzie opowiadać się za włączeniem konkretnych wyzwań dotyczących biotechnologii i bioprodukcji do programu prac Europejskiej Rady ds. Innowacji (EIC) na 2025 r. Zgodnie z niedawnym oświadczeniem Eurogrupy w sprawie unii rynków kapitałowych do końca 2024 r. Komisja rozpocznie badanie w celu określenia barier i sposobów wspierania konsolidacji funduszy inwestycyjnych, giełd papierów wartościowych i infrastruktury rozliczania i rozrachunku transakcji, aby umożliwić rozwój niezbędnej skali, wzmocnić bazę wiedzy, stworzyć głębsze pule płynności i pomóc obniżyć koszty finansowania dla szybko rozwijających się przedsiębiorstw.
• Wzmocnienie umiejętności związanych z biotechnologią: Duże i regionalne partnerstwa na rzecz umiejętności mogą odegrać istotną rolę w zapewnianiu możliwości podnoszenia i zmiany kwalifikacji w zakresie biotechnologii i bioprodukcji. Można by zbadać możliwość utworzenia specjalnego partnerstwa na dużą skalę na rzecz biotechnologii i bioprodukcji, które może być współfinansowane w ramach działań sojuszy na rzecz planu działania w ramach programu Erasmus+. Rosnąca liczba dynamicznych sojuszy europejskich szkół wyższych oraz partnerstw i sojuszy na rzecz innowacji w ramach programu Erasmus+ może również przyczynić się do rozwoju umiejętności wymaganych w sektorze biotechnologii.
• Opracowanie i aktualizacja norm: Komisja będzie nadal zachęcać do opracowywania i aktualizowania europejskich norm w zakresie biotechnologii i bioprodukcji w celu ułatwienia dostępu do rynku i innowacji.
• Wspieranie współpracy i synergii: Komisja będzie zachęcać do wdrażania technologii związanych z procesami biotechnologicznymi i bioprodukcją we wszystkich regionach UE za pośrednictwem odpowiednich regionalnych dolin innowacji.
• Wspieranie zaangażowania i współpracy międzynarodowej. Komisja zbada możliwość uruchomienia międzynarodowych partnerstw biotechnologicznych i bioprodukcyjnych z kluczowymi partnerami międzynarodowymi, takimi jak Stany Zjednoczone, Indie, Japonia i Korea Południowa, w celu współpracy w zakresie badań naukowych i transferu technologii oraz zbadania możliwości strategicznej współpracy w kwestiach regulacyjnych i związanych z dostępem do rynku. W ramach strategii Global Gateway i zgodnie ze swoją strategią w dziedzinie zdrowia na świecie Komisja będzie rozwijać istniejące partnerstwa z Afryką, Ameryką Łacińską i Karaibami w zakresie wytwarzania produktów zdrowotnych, aby zdywersyfikować globalne łańcuchy dostaw, przezwyciężyć niedobory kluczowych produktów zdrowotnych i zmniejszyć globalne obciążenie chorobami.
• Wykorzystanie sztucznej inteligencji i generatywnej sztucznej inteligencji: Komisja będzie wspierać ustrukturyzowaną wymianę informacji z zainteresowanymi stronami w celu przyspieszenia wykorzystania sztucznej inteligencji, a w szczególności sztucznej inteligencji generacyjnej, w biotechnologii i bioprodukcji (w kontekście GenAI4EU). W 2024 r. Komisja zwiększy również świadomość na temat ułatwionego dostępu do superkomputerów EuroHPC dla przedsiębiorstw typu start-up oraz społeczności naukowej i innowacyjnej.
• Przegląd strategii dotyczącej biogospodarki: Do końca 2025 r. Komisja dokona przeglądu unijnej strategii dotyczącej biogospodarki. W przeglądzie uwzględnione zostaną obecne wyzwania społeczne, demograficzne i środowiskowe, wzmacniając wymiar przemysłowy biogospodarki i jej powiązania z biotechnologią i bioprodukcją, aby przyczynić się do wzmocnienia gospodarki UE.