COP28 kończy pierwszy globalny przegląd w ramach porozumienia paryskiego. Cele globalnego zobowiązania w zakresie energii odnawialnej i efektywności energetycznej, prezentowane przez Komisję, zostały przełożone na wyniki globalnego przeglądu. Wszystkie strony zobowiązały się do trzykrotnego zwiększenia światowych mocy pochodzących z energii odnawialnej oraz podwojenia tempa poprawy efektywności energetycznej do 2030 r. Nadaje to znaczącego pędu odejściu od paliw kopalnych. Zgodzono się również na podjęcie działań w kwestii emisji metanu i emisji innych niż CO₂ w ciągu tego dziesięciolecia oraz stopniowego odejścia od niewydajnych dopłat do paliw kopalnych tak szybko jak to możliwe, jeżeli nie rozwiązują one problemu ubóstwa energetycznego ani sprawiedliwej transformacji.

Globalny przegląd potwierdził, że świat nie jest obecnie na dobrej drodze do ograniczenia emisji o poziom niezbędny do ograniczenia wzrostu temperatury do 1,5 °C. W związku z tym strony uzgodniły również ścieżkę powrotu na właściwe tory polegającą m.in. na żmudnym procesie dostosowywania krajowych celów i środków, tak aby były zgodne z porozumieniem paryskim. Strony powinny dostarczyć ustalony na poziomie krajowym wkład na 2035 r. do czasu COP30, czyli na przestrzeni dwóch lat, który powinien uwzględniać najlepsze dostępne dane naukowe oraz wyniki globalnego przeglądu.

Pierwszy globalny przegląd uwzględnił również środki potrzebne do wdrożenia potrzebnej transformacji. Zgodziliśmy się co do ostatnich kroków, które pozwolą na ustalenie nowego zbiorowego celu ilościowego dotyczącego finansowania działań związanych z klimatem podczas przyszłorocznego szczytu. Ramy celu zrównoważonego rozwoju w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu są dużym krokiem, któremu towarzyszą przełomowe decyzje w sprawie finansowania przystosowania pamiętając, że musi ono zostać znacząco zwiększone po podwojeniu środków przewidzianych na 2025 r. Działania te przyspieszają reformę międzynarodowej architektury finansowej dopasowując ją do działań podejmowanych w walce z kryzysem klimatycznym. UE w znacznym stopniu przyczyniła się do uzgodnienia oraz operacjonalizacji nowego funduszu w odpowiedzi na straty i szkody, a UE oraz państwa członkowskie przeznaczyły na ten cel ponad 400 mln euro, co stanowi dwie trzecie początkowych zobowiązań finansowych.

Najważniejsze wydarzenia i komunikaty podczas COP28

Ostateczne wyniki negocjacji COP28 są uzupełnieniem licznych porozumień wypracowanych przez ostatnie dwa tygodnie, włącznie ze światowym Szczytem na rzecz Działań Klimatycznych, w którym brała udział przewodnicząca Ursula von der Leyen. 2 grudnia przewodnicząca, wraz z prezydencją COP28, zainicjowała globalne zobowiązanie w zakresie energii odnawialnej i efektywności energetycznej mające na celu potrojenie mocy pochodzącej z energii odnawialnej oraz podwojenie środków w zakresie efektywności energetycznej do 2030 r. budując podstawę do wynegocjowanych wyników w tej sprawie. Przewodnicząca Ursula von der Leyen ogłosiła, że na przestrzeni dwóch kolejnych lat UE zainwestuje 2,3 mld euro z budżetu UE na wsparcie transformacji energetycznej w naszym sąsiedztwie i na całym świecie.

Przewodnicząca zapowiedziała również przeznaczenie 175 mln euro – pochodzących z UE oraz od państw członkowskich – na wsparcie inicjatywy mającej na celu przyspieszenie redukcji emisji metanu. Przewodnicząca wzięła udział w wydarzeniu inauguracyjnym inicjatywy „Akcelerator transformacji węglowej”, oraz inauguracji klubu klimatycznego w Dubaju. Zatwierdziła również wietnamski plan mobilizacji zasobów, który jest kolejnym krokiem we wdrażaniu partnerstwa na rzecz sprawiedliwej transformacji energetycznej.

Podczas pierwszego lokalnego Szczytu na rzecz Działań Klimatycznych wiceprzewodniczący wykonawczy Maroš Šefčovič ogłosił poparcie Komisji dla zasad i celów deklaracji koalicji COP28 na rzecz ambitnych partnerstw wielopoziomowych (CHAMP) . Ogłosił on również pierwsze dwa europejskie projekty, które otrzymają wparcie z partnerstwa UE-Catalyst oraz wkład „Drużyny Europy” w wysokości 20 mld euro na afrykańsko-europejską inicjatywę „Zielona energia”. Maroš Šefčovič zatwierdził w imieniu UE deklarację COP28 w sprawie klimatu i zdrowia oraz podpisał protokół ustaleń z Hondurasem, które pozwoli stworzyć strategiczne partnerstwo w dziedzinie leśnictwa i odtworzyć 1,3 mln hektarów lasów.

Komisarz Virginijus Sinkevičius podpisał wspólną deklarację w sprawie partnerstwa z Egiptem na rzecz zrównoważonego wykorzystania wody, a komisarz Janez Lenarčič zatwierdził w imieniu UE deklarację COP28 na rzecz klimatu, pomocy, odbudowy i pokoju. Podczas COP28 UE uruchomiła również inicjatywę Drużyny Europy dotyczącą łańcuchów wartości niepowodujących wylesiania. Komisja zobowiązała się również przeznaczyć 1 mln euro na niedawno powstałe niebieskiego partnerstwa śródziemnomorskiego.

Komisja zorganizowała w pawilonie UE w Dubaju, a także online niemal 100 wydarzeń towarzyszących, które dotyczyły szerokiej gamy zagadnień, takich jak ochrona bioróżnorodności i odbudowa zasobów przyrodniczych, bezpieczeństwo energetyczne i zielona transformacja, ekologiczny transport, rynek uprawnień do emisji dwutlenku węgla, zrównoważone finansowanie, bezpieczeństwo wodne i żywnościowe oraz badania naukowe i innowacje. Podczas wydarzeń miały miejsce rozmowy, w których udział wzięli komisarz Wopke Hoekstra i przedstawiciele młodzieży z całego świata, spotkanie na wysokim szczeblu prowadzone przez przewodniczącą Ursulę von der Leyen we współpracy z MFW, WTO i Bankiem Światowym na temat rynku uprawnień do emisji dwutlenku węgla, a także dwa Unijne Dni Energii z komisarz Kardi Simson.

Kontekst

Na mocy porozumienia paryskiego z 2015 r. 194 państwa zgodziły się przedłożyć ustalone na poziomie krajowym wkłady, które stanowią ich indywidualne cele w zakresie redukcji emisji. Łącznie ustalone na poziomie krajowym wkłady powinny przyczynić się do utrzymania wzrostu średniej temperatury na świecie poniżej 2 °C i jak najbliżej wartości 1,5 °C do końca wieku. W sprawozdaniach Międzyrządowego Zespołu ONZ ds. Zmian Klimatu (IPCC) ostrzeżono, że w ciągu najbliższych dwudziestu lat wzrost temperatury światowej wyniesie 1,5 °C oraz że tylko najbardziej drastyczne ograniczenie emisji dwutlenku węgla wprowadzone od zaraz pomogłoby zapobiec katastrofie środowiskowej. Taki prognozowany poziom wzrostu temperatury miałby niezwykle szkodliwe skutki, które stanowią kluczowe wyzwanie.

Unia Europejska jest światowym liderem działań w dziedzinie klimatu, ponieważ już od 1990 r. ograniczyła emisje gazów cieplarnianych o 32,5 proc. przy jednoczesnym wzroście gospodarczym wynoszącym 60 proc. Dzięki Europejskiemu Zielonemu Ładowi, przedstawionemu w grudniu 2019 r., UE jeszcze bardziej zwiększyła swoje ambicje klimatyczne zobowiązując się do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. Cel ten stał się prawnie wiążący wraz z przyjęciem Europejskiego prawa o klimacie i jego wejściem w życie w lipcu 2021 r. W rozporządzeniu wyznaczono również cel pośredni polegający na zmniejszeniu do 2030 r. emisji netto gazów cieplarnianych o co najmniej 55 proc. w porównaniu z poziomami z 1990 r. Cel na 2030 r. przekazano do UNFCCC w grudniu 2020 r. jako unijny ustalony na poziomie krajowym wkład w ramach porozumienia paryskiego.

W 2021 r. UE przedstawiła pakiet wniosków, które mają dostosować polityki w zakresie klimatu, energii, użytkowania gruntów, transportu i opodatkowania tak, aby przyczyniły się do ograniczenia emisji netto gazów cieplarnianych o co najmniej 55 proc. do 2030 r. Ponieważ większość tych wniosków została już w pełni przyjęta, UE i jej państwa członkowskie skupiły się na wdrażaniu tych polityk w celu przyspieszenia zielonej transformacji. 16 października Unia Europejska przedstawiła aktualizację swojego ustalonego na poziomie krajowym wkładu, wykazując, że jest na dobrej drodze do zredukowania emisji gazów cieplarnianych o 55 proc. do 2030 r. w stosunku do poziomów z 1990 r. Według szacunków Komisji pełne wdrożenie przepisów pakietu „Gotowi na 55” doprowadzi do redukcji o 57 proc. Kolejna runda ustalonych na poziomie krajowym wkładów powinna zostać przedłożona do 2025 r. w odniesieniu do redukcji emisji po 2030 r.

Finansowanie działań związanych z klimatem jest kluczowe dla wspierania narażonych społeczności, aby chronić je przed skutkami zmiany klimatu, oraz dla wspierania zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Kraje rozwinięte zobowiązały się do uruchomienia w latach 2020–2025 łącznej kwoty 100 mld dolarów rocznie międzynarodowego finansowania działań związanych z klimatem, aby pomóc najbardziej narażonym państwom i małym państwom wyspiarskim, w szczególności w ich staraniach na rzecz łagodzenia zmiany klimatu i przystosowywania się do niej. UE jest głównym darczyńcą, a jej wkład stale rośnie i sięga około jednej trzeciej celu.

Dodatkowe informacje: KE