W punkcie dotyczącym sytuacji na rynkach rolnych Polska przedstawiła wspólny wniosek 5 państw członkowskich: Polski, Bułgarii, Rumunii, Słowacji i Węgier. Wniosek dotyczy działań, które są konieczne, aby przeciwdziałać zakłóceniom rynkowym w krajach członkowskich UE obciążonych skutkami zwiększonego importu artykułów rolno-spożywczych z Ukrainy.

Postulaty 5 krajów regionu

Minister Robert Telus przedstawił w imieniu ściśle współpracujących ze sobą państw przyfrontowych następujące, najważniejsze postulaty wypracowane wspólnie przez te kraje:

Szef polskiej delegacji podtrzymał stanowisko przekazane w piśmie do komisarzy KE 21 kwietnia 2023 r. Wskazał, że na liście produktów objętych zaproponowanym przez KE specjalnym środkiem ochronnym (SSFG), poza wymienionymi w piśmie 8 produktami (są to: olej słonecznikowy, mąka, miód, cukier, owoce miękkie, jaja, wszystkie rodzaje mięsa, mleko i produkty mleczne), powinien znaleźć się również sok jabłkowy.

Minister Telus podkreślił, że SSFG powinien obowiązywać minimum do końca roku, a nie do 5 czerwca, jak proponuje KE, ponieważ problem presji na rynki naszych krajów będzie trwał dłużej i są potrzebne rozwiązania nie tylko na teraz, ale na dłuższy czas. Ponadto państwa członkowskie powinny mieć możliwość wyłączania za zgodą Komisji produktu z listy, jeśli wystąpi deficyt tego produktu na rynku w danym kraju.

Szef resortu rolnictwa zaapelował o większą pomoc dla producentów niż ta, którą KE obecnie proponuje (100 mln euro), gdyż straty producentów są wyższe. Środki pomocowe powinny pochodzić także z innych źródeł niż rezerwa kryzysowa WPR.

Na zakończenie minister dodał, że chcemy wypracować stały mechanizm i skuteczne instrumenty, a nie tylko działać doraźnie.

Zgodnie z porządkiem obrad Rady ministrowie dyskutowali na temat aktualnej sytuacji na rynkach rolnych ze szczególnych uwzględnieniem skutków wojny w Ukrainie.

Minister Robert Telus podkreślił, że bardzo trudna sytuacja w rolnictwie jest spowodowana wyłącznie wojną. Jednocześnie zaznaczył, że Polski nie trzeba przekonywać o konieczności pomocy Ukrainie.

Szef polskiej delegacji wskazał, że wprowadzenie zakazu importu niektórych produktów rolnych z Ukrainy miało na celu skłonienie KE do rozpoczęcia rozmów z państwami członkowskimi UE, w których rolnicy najbardziej odczuwają teraz problemy na rynku. Podkreślił, że trwające negocjacje z komisarzami ds. handlu oraz ds. rolnictwa są bardzo ważne.

– Liczymy, że uda się wypracować nie tylko mechanizmy rozwiązujące sytuację doraźnie, lecz także w perspektywie długoterminowej, ponieważ wiadomo, że UE będzie musiała mierzyć się z presją rynkową na dłużej – dodał polski minister rolnictwa i rozwoju wsi.

Minister wyjaśnił, że rolnicy w krajach, które domagają się rzeczywistych działań pomocowych i wsparcia ze strony Komisji, znaleźli się w niezwykle trudnym położeniu. Jest to jest przyczyną protestów i niepokojów społecznych.

Szef polskiej delegacji podkreślił, że obowiązywanie specjalnego środka ochronnego nie może zakończyć się w czerwcu. Stwierdził, że powinien on obowiązywać co najmniej do końca roku.

– Polska i inne kraje przygraniczne chcą pomagać Ukrainie, ale nie może być tak, że koszty tej pomocy ponoszą tylko te kraje – dodał polski minister rolnictwa.

Minister zwrócił także uwagę, że korytarze solidarnościowe nie działają poprawnie.

– Brakuje mechanizmów zapewniających, aby produkty, które trafiają do państw przyfrontowych UE były rozdysponowane także do pozostałych państw członkowskich oraz do krajów trzecich – dodał minister Telus.

Szef resortu rolnictwa podkreślił, że Polska docenia propozycję pomocy finansowej z rezerwy rolnej, oceniając jednak, że 100 mln EUR to za mało w stosunku do strat, które ponieśli rolnicy w 5 krajach regionu. Wskazał, że pomoc finansowa powinna pochodzić także spoza WPR. Zaapelował o solidarność i jedność, aby poradzić sobie z problemami na rynkach. Wezwał do szerszego spojrzenia, aby wypracować mechanizmy działające także w przyszłości.

Stanowisko Komisji Europejskiej

Komisja poinformowała o trwających pracach nad pakietem rozwiązań, który mógłby objąć:

• wprowadzenie specjalnego środka ochronnego (SSFG) dla kukurydzy, pszenicy, słonecznika, rzepaku i prawdopodobnie także oleju słonecznikowego;
• wszczęcie postepowania ochronnego dla innych produktów wrażliwych;
• przyznanie drugiej transzy pomocy finansowej dla 5 państw członkowskich – 100 mln EUR z możliwością krajowego współfinansowania w wysokości do 200 proc.

Komisja podkreśliła, że wdrożenie pakietu jest uzależnione od zniesienia przez państwa członkowskie jednostronnych środków oraz zobowiązania do niewprowadzania nowych. KE zapewniła też, że podejmuje kroki, by ułatwić działanie korytarzy solidarnościowych, wspierając logistykę oraz możliwości eksportowe Ukrainy. Komisja wyraziła wdzięczność dla pozostałych państw członkowskich za solidarność i wsparcie dla pierwszego pakietu pomocy.