Organizacje samorządu gospodarczego apelują o jak najszybsze przyjęcie legislacji ustanawiającej ramy prawne dla stworzenia w Polsce systemu kaucyjnego na opakowania po napojach
W dniu 29 listopada 2022 odbędzie się posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, podczas którego ma zapaść decyzja w sprawie opinii dotyczącą ustawy ustanawiającej ramy prawne dla systemu kaucyjnego w Polsce. Organizacje reprezentujące zarówno sektor producentów napojów, oraz organizacje działające na rzecz rozwoju gospodarki obiegu zamkniętego wspólnie zaapelowały do Komisji o wydanie pozytywnej opinii dot. projektu ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz ustawy o odpadach (UC98), stanowiącej ramy prawne dla powstania systemu kaucyjnego w Polsce.

Organizacje wskazały, że ustawa dot. systemu kaucyjnego powinna być uchwalona jak najszybciej, w przeciwnym razie wypełnienie od roku 2025 przez polskich przedsiębiorców wymagań dotyczących poziomów zbiórki odpadów opakowaniowych i opakowań oraz użycia surowców wtórnych w opakowaniach będzie praktycznie niewykonalne.

 

Organizacje branży spożywczej – Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców, Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego – Browary Polskie, Krajowa Izba Gospodarcza Przemysł Rozlewniczy, Stowarzyszenie Krajowa Unia Producentów Soków, razem z organizacjami biznesowymi i organizacjami działającymi na rzecz rozwoju gospodarki obiegu zamkniętego – Federacją Przedsiębiorców Polskich, Polskim Stowarzyszeniem Zero Waste, Reloop Europe, Związkiem Pracodawców Przemysłu Opakowań i Produktów w Opakowaniach EKO-PAK oraz Związkiem Przedsiębiorców i Pracodawców zwracają uwagę, że potrzebna jest istotna zmiana w gospodarowaniu odpadami w Polsce, zakładająca wprowadzenie skutecznych rozwiązań przyspieszających działanie modelu gospodarki cyrkularnej. Dzięki temu znaczna część odpadów nie będzie trafiała na góry wysypisk czy do spalania, ale do ponownego wykorzystania. Jednym z najefektywniejszych rozwiązań, który sprawdził się w wielu krajach na świecie, jest system kaucyjny.

Niski poziom recyklingu odpadów opakowaniowych w Polsce

 

Z raportu Instytutu Ochrony Środowiska - Państwowego Instytutu Badawczego oceniającego efektywność gospodarki opakowaniami i odpadami opakowaniowymi w Polsce wynika, że w 2020 roku tylko 45 proc. odpadów opakowaniowych z systemów gminnych trafiała do recyklingu. Mimo selektywnej zbiórki, mniej niż 29 proc. tworzyw sztucznych, 49 proc. szkła, 54 proc. metali i 60 proc. opakowań papierowych i tekturowych jest wykorzystywana powtórnie. Tymczasem cele postawione przez UE w obszarze odzysku surowców zakładają, że do 2030 r. w każdym państwie członkowskim poddawane recyklingowi ma być już co najmniej 70% odpadów opakowaniowych rocznie.

 

Powyższe dane wskazują, że potrzebna jest istotna zmiana w gospodarowaniu odpadami w Polsce, zakładająca wprowadzenie skutecznych rozwiązań przyspieszających działanie modelu gospodarki cyrkularnej, a jednym z najefektywniejszych rozwiązań, który sprawdził się w wielu krajach na świecie, jest system kaucyjny.

 

88% Polaków chce wprowadzenia systemu kaucyjnego

 

Systemu kaucyjnego wyczekują Polacy, którzy potwierdzili to w badaniu ARC Rynek i Opinia, przeprowadzonym w czerwcu tego roku. Zdecydowanej większości, aż 88 proc. z nich podoba się ten pomysł. Wysokie poparcie dla systemu kaucyjnego ze strony konsumentów – aż 95 proc. - pokazało również badanie przeprowadzone w lipcu 2020 roku przez pracownię Ibris. Już wtedy 86 proc. respondentów przyznało, że powinien on zostać wprowadzony jak najszybciej.

 

Dostęp do polskiego surowca do ponownego przetworzenia i znaczące obniżenie podatku od plastiku dla Polski

 

Dobrze skonstruowany system kaucyjny przyczyni się do znaczącego podniesienia poziomu zbiórki opakowań i zmniejszenia śladu węglowego całej branży napojowej.

 

Poza efektami środowiskowymi, system kaucyjny jest narzędziem, które pozwala zapewnić wysokiej jakości surowce do ponownego przetworzenia. W ten sposób Polska zyska pewne źródła dostępu do zasobów, które wykorzystywane w kraju, będą miały istotny wpływ na budowę bezpieczeństwa surowcowego, a także na sam budżet Państwa. Dodatkowy recykling tworzyw sztucznych oznacza obniżenie należności, które Polska ponosi z tytułu podatku od plastiku. Z tytułu niewystarczającego recyklingu plastikowych opakowań polski budżet obciążony został w zeszłym roku tzw. podatkiem od plastiku w wysokości 1,69 mld zł, w bieżącym roku kwota ta ma sięgnąć już 1,75 mld zł. Zakładane dodatkowe 105 tys. ton plastiku poddane recyklingowi to kwota oszczędności ok. 84 mln euro, czyli prawie 400 mln złotych rocznie więcej w polskim budżecie. Ponadto dla gmin, w których funkcjonuje obecnie system zbiórki pojemnikowej, system kaucyjny stanie się wsparciem w osiąganiu celów recyklingowych. Zebrane i poddane recyklingowi opakowania będą doliczane do gminnych poziomów recyklingu.

 

Na polski rynek rocznie trafia ok. 13 mld sztuk opakowań po napojach, z których powstaje prawie 700 tys. ton odpadów opakowaniowych po napojach, a z nich tylko połowa jest poddawana recyklingowi. System kaucyjny pozwoli odzyskać 90 proc. tych odpadów, co przyniesie nam ok. 610 tys. ton własnych surowców do ponownego przetworzenia lub sprzedaży. System kaucyjny pozwoli podnieść wyniki recyklingowe w przypadku różnych frakcji, takich jak PET, puszka czy szkło. 

 

System kaucyjny kluczowy dla realizacji wymogów dyrektywy Single Use Plastic oraz obowiązków dla gmin

 

System kaucyjny powinien zapewnić również spełnienie wymogów wynikających z unijnej dyrektywy Single Use Plastic dotyczących poziomów użycia surowców wtórnych (recyklatu) w nowych opakowaniach. Już w roku 2025 każda nowa butelka PET będzie musiała zawierać minimum 25% recyklatu, a od 2030 r. udział surowca wtórnego ma wzrosnąć do 30%. Bez sytemu kaucyjnego osiągnięcie wymaganych regulacjami unijnymi poziomów zbiórki opakowań po napojach oraz dostęp do wytworzonych z nich surowców wtórnych będzie praktycznie niemożliwy.   

 

Co równie istotne, system kaucyjny przyczyni się znacząco do wypełnienia obowiązku ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych, nałożony na gminy przez ustawę o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (u.c.p.g.). Odpady opakowaniowe, zebrane w systemie kaucyjnym, wliczone mają bowiem zostać do gminnych sprawozdań zgodnie z art. 9nb u.c.p.g.

 

W związku z powyższym organizacje apelują o jak najszybsze przyjęcie legislacji ustanawiającej ramy prawne dla stworzenia w Polsce systemu kaucyjnego, który biorąc pod uwagę konieczność przeprowadzenia złożonych prac przygotowawczych, zostanie uruchomiony nie wcześniej niż od 2025 r. Organizacje są przekonane, że tym czasie wejdzie w życie ustawa dot. Rozszerzonej Odpowiedzialności Producentów, która pozwoli na stworzenie i sfinansowanie efektywnej gospodarki pozostałymi odpadami opakowaniowymi na terenie gmin.

Treść apelu do pobrania>>