Zmniejszenie zależności energetycznej i ochrona środowiska

Fundusze polityki spójności będą wspierać transformację ekologiczną Polski. 17,9 mld euro zostanie zainwestowanych w odnawialne źródła energii i gospodarkę o obiegu zamkniętym w celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Z dekarbonizację sektora transportu, inwestycje w kolej, czysty transport publiczny i bezemisyjne paliwa oraz rozwój transeuropejskich sieci transportowych (TEN-T) zostanie przeznaczona z funduszy kwota 20 mld euro.

Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji zapewni 3,85 mld euro pięciu regionom najdotkliwiej odczuwającym skutki przejścia na gospodarkę neutralną dla klimatu, czyli województwom śląskiemu, wielkopolskiemu, dolnośląskiemu, łódzkiemu i małopolskiemu. Środki te pomogą w restrukturyzacji przedsiębiorstw i we wdrażaniu przyjętych przez nie innowacyjnych sposobów przejścia na gospodarkę niskoemisyjną. Będą również wspierać zatrudnienie w odnośnych przedsiębiorstwach oraz poprawę jakości kształcenia formalnego i pozaformalnego w celu zwiększenia umiejętności pracowników.

Transformacja cyfrowa gospodarki i społeczeństwa

Umowa o partnerstwie przewiduje wspieranie zdolności przedsiębiorstw i instytucji w zakresie badań naukowych i innowacji oraz opracowywanie rozwiązań cyfrowych przez przedsiębiorstwa i sektor publiczny. Przewiduje również pomoc w ukończeniu budowy infrastruktury szerokopasmowej.

Budowanie odpornych społeczności sprzyjających włączeniu społecznemu

Z Europejskiego Funduszu Społecznego Plus zostanie wypłacone łącznie 12,9 mld euro na wsparcie zatrudnienia i działań społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem udziału kobiet w rynku pracy oraz usług opieki nad dziećmi. Fundusz będzie również wspierał integrację osób niepełnosprawnych i ze środowisk migracyjnych na rynku pracy, a także poprawę umiejętności obywateli, m.in. umiejętności cyfrowych.

3 mld euro w ramach tej ogólnej kwoty zostanie przeznaczone na wsparcie włączenia społecznego poprzez poprawę jakości i dostępności usług pomocy społecznej i opieki zdrowotnej. Ważnym celem jest wspieranie usług opieki długoterminowej dla osób starszych i osób z niepełnosprawnościami, podstawowej opieki zdrowotnej i świadczeń w zakresie zdrowia psychicznego. Fundusze te będą również służyć integracji obywateli państw trzecich i Romów.

Wreszcie kwotą ok. 62 mln euro zostanie wsparte budowanie zdolności partnerów społecznych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego.

Partnerstwa lokalne

Ponad 3,5 mld euro zostanie zainwestowane na zwiększenie zaangażowania władz lokalnych we wdrażanie polityki spójności. Będzie się to odbywać poprzez podejście oddolne oraz partnerstwa między władzami lokalnymi a innymi zaangażowanymi stronami w ramach zintegrowanych narzędzi terytorialnych, takich jak rozwój lokalny kierowany przez społeczność i zintegrowane inwestycje terytorialne.

Zrównoważony sektor rybołówstwa i akwakultury

Ok. 512 mln euro z Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury zostanie przeznaczone na wsparcie sektorów rybołówstwa i akwakultury dla ułatwienia im transformacji ekologicznej. Fundusz będzie również wspierał środowisko morskie i ochronę różnorodności biologicznej, a także restrukturyzację floty w celu dostosowania jej do dostępnych uprawnień do połowów oraz w celu zwiększenia odporności sektorów.

Wypowiedzi członków kolegium komisarzy

Komisarz ds. spójności i reform Elisa Ferreira stwierdziła: Polska wciąż jest największym beneficjentem funduszy UE, co pokazuje, że kraj ten chce nadal rosnąć i dążyć w kierunku nowocześniejszej, bardziej ekologicznej i cyfrowej gospodarki. Jest to również współmierne do wyzwań, z którymi Polska mierzy się obecnie i z którymi będzie się mierzyć w najbliższej przyszłości. Umowa o partnerstwie stanowi nowe otwarcie o perspektywie długoterminowej w celu wspierania rozwoju polskich regionów. Wspieramy dążenie Polski do dekarbonizacji i cyfryzacji.

Komisarz do spraw miejsc pracy i praw socjalnych Nicolas Schmit oświadczył: Cieszę się, że Polska planuje wykorzystywać fundusze europejskie, aby inwestować w kluczowe usługi społeczne oraz pomagać ludziom w podnoszeniu umiejętności i znajdowaniu zatrudnienia. Dzięki udoskonaleniu opieki nad dziećmi i opieki długoterminowej udział kobiet w rynku pracy może wzrosnąć, co pozytywnie wpłynie na gospodarkę i społeczeństwo. Zasadnicze znaczenie ma przeznaczenie funduszy na środki ochrony socjalnej i opiekę zdrowotną. Polska wykorzysta również EFS+, aby zwiększyć zdolności organizacji społeczeństwa obywatelskiego i partnerów społecznych, co zdaniem Komisji jest niezbędne w zdrowej społecznej gospodarce rynkowej.

Komisarz do spraw środowiska, oceanów i rybołówstwa Virginijus Sinkevičius stwierdził: Niebieska gospodarka Europy odgrywa kluczową rolę we wspieraniu społeczności nadbrzeżnych i dekarbonizacji naszej gospodarki. Przyjęta dziś umowa o partnerstwie stworzy warunki sprzyjające harmonijnemu wdrażaniu działalności morskiej i przybrzeżnej, wspierając przyszłościową, odporną transformację sektorów rybołówstwa i akwakultury oraz ochronę środowiska morskiego i różnorodności biologicznej. Umowa wniesie wkład w międzynarodowe zarządzanie oceanami oraz rozwój zrównoważonej niebieskiej gospodarki w Polsce.

Kontekst 

Umowa partnerstwa z Polską umożliwi inwestycje z funduszy polityki spójności w terenie. Obejmuje ona 8 programów krajowych, 16 programów regionalnych, 8 programów współpracy transgranicznej i 4 programy współpracy międzyregionalnej.

Umowa określa również kwestie wdrażania i kwalifikowalności w ramach Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i powiązanych planów sprawiedliwej transformacji w pięciu polskich regionach najbardziej dotkniętych transformacją klimatyczną.

Każde państwo członkowskie przygotowuje umowę o partnerstwie we współpracy z Komisją. Jest to dokument strategiczny dotyczący programowania inwestycji z funduszy polityki spójności i EFMRA w trakcie obowiązywania wieloletnich ram finansowych.

Koncentruje się on na priorytetach UE, określając strategię i priorytety inwestycyjne określone przez państwo członkowskie. Zawiera również wykaz krajowych i regionalnych programów przewidzianych do realizacji w terenie, a także orientacyjny roczny przydział środków finansowych na poszczególne programy. Umowa z Polską jest jedenastą umową o partnerstwie przyjętą na okres finansowania 2021–2027 – wcześniej zawarto umowy z Grecją, Niemcami, Litwą, Austrią, Finlandią, Czechami, Danią, Francją, Szwecją i Holandią.

W myśl rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów na lata 2021–2027 państwa członkowskie muszą przy wdrażaniu programów polityki spójności spełniać tzw. horyzontalne i tematyczne warunki podstawowe. Jednym z nich jest wymóg zgodności z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej. Opracowując programy, państwa członkowskie muszą ocenić, czy warunki podstawowe zostały spełnione. Jeżeli Komisja nie zgadza się z tą oceną, nie może zwrócić wydatków związanych z częściami danego programu, dopóki warunki nie zostaną spełnione. Państwa członkowskie muszą zapewnić, aby warunki pozostawały spełnione przez cały okres programowania.

Więcej informacji: KE