Zaktualizowane przepisy pomogą ukierunkować inwestycje przemysłowe, które są konieczne, aby Europa mogła dokonać do 2050 r. transformacji w kierunku konkurencyjnej, neutralnej dla klimatu gospodarki o zerowej emisji netto. Ich celem jest pobudzanie innowacji, nagradzanie liderów i przyczynienie się do wyrównania warunków działania na rynku UE. Zmiana dyrektywy pomoże zapewnić długoterminową pewność inwestycji, przy czym wejście w życie pierwszych nowych obowiązków dla przemysłu spodziewane jest w drugiej połowie dekady.  

Nowelizacja bazuje na ogólnym podejściu przyjętym w obowiązującej dyrektywie w sprawie emisji przemysłowych, której zakres obejmuje obecnie około 50 000 dużych instalacji przemysłowych i gospodarstw prowadzących intensywny chów zwierząt w Europie. Instalacje te muszą spełniać warunki emisji poprzez stosowanie „najlepszych dostępnych technik” dla danej działalności. Techniki te są określane wspólnie przez sektor przemysłu, ekspertów krajowych i ekspertów Komisji oraz społeczeństwo obywatelskie. Zakres nowych przepisów będzie obejmować źródła emisji o większym znaczeniu, co polepszy efektywność pozwoleń, obniży koszty administracyjne, zwiększy przejrzystość i zapewni większe wsparcie dla przełomowych technologii i innych innowacyjnych podejść.  

Wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu Frans Timmermans powiedział: Do 2050 r. działalność gospodarcza w Unii Europejskiej powinna przestać zanieczyszczać nasze powietrze, wody i środowisko naturalne. Przedstawione dziś wnioski umożliwią znaczną redukcję szkodliwych emisji pochodzących z instalacji przemysłowych i z największych europejskich gospodarstw hodowlanych. Dzięki modernizacji europejskich ram emisji przemysłowych znikła niepewność co do tego, jakie przepisy będą obowiązywać w przyszłości. Będzie to sprzyjać długoterminowym inwestycjom, zwiększać niezależność Europy w zakresie energii i zasobów oraz zachęcać do innowacji.  

Komisarz ds. środowiska, oceanów i rybołówstwa Virginijus Sinkevičius oświadczył: Nowe przepisy umożliwią dużym zakładom przemysłowym i gospodarstwom prowadzącym intensywny chów zwierząt wniesienie wkładu w realizację celu Europejskiego Zielonego Ładu i w dążenie do osiągnięcia zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń. Korzyści dla zdrowia ludzi uzyskane dzięki samym tylko działaniom dotyczącym gospodarstw hodowlanych wyniosą co najmniej 5,5 mld euro rocznie. Zmiany te przyczynią się do powstania większej liczby miejsc pracy, tak jak to miało miejsce wcześniej w przypadku unijnego sektora ekoinnowacji. Proaktywne działania odpowiadające na kryzysy związane z zanieczyszczeniem, klimatem i różnorodnością biologiczną mogą sprawić, że nasza gospodarka stanie się bardziej efektywna i odporna.  

Zaktualizowanie sprawdzonego podejścia z myślą o długiej perspektywie  

Po przeprowadzeniu szeroko zakrojonych konsultacji z przedstawicielami sektora przemysłu i interesariuszami oraz dogłębnej oceny skutków istniejące ramy zostaną uzupełnione nowymi środkami w celu zwiększenia ich ogólnej skuteczności. Najważniejsze zmiany są następujące: 

• Efektywniejsze pozwolenia dla instalacji. Do tej pory około 80 proc. instalacji przyjmowało najmniej wymagające limity w ramach najlepszych dostępnych technik. Teraz przed udzieleniem pozwolenia konieczna będzie ocena, czy osiągnięcie najlepszych wyników jest wykonalne. Zaostrzone zostaną również przepisy dotyczące przyznawania odstępstw poprzez harmonizację wymaganych ocen i wprowadzenie regularnych przeglądów przyznanych odstępstw.  
• Więcej pomocy dla liderów innowacji w UE. Alternatywą dla pozwoleń opartych na ugruntowanych najlepszych technikach będzie stosowanie bardziej elastycznych pozwoleń, które umożliwią liderom innowacji testowanie nowych technik. Centrum innowacji specjalizujące się w transformacji przemysłowej i emisjach przemysłowych (INCITE) będzie pomagać sektorowi przemysłu w identyfikowaniu rozwiązań umożliwiających kontrolę zanieczyszczeń. Oprócz tego operatorzy będą musieli opracować do 2030 r. albo 2034 r. plany transformacji swoich obiektów, aby osiągnąć do 2050 r. unijny cel zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń, gospodarkę o obiegu zamkniętym i cele w zakresie obniżenia emisyjności.  
• Wspieranie inwestycji sektora przemysłu w gospodarkę o obiegu zamkniętym. Nowe najlepsze dostępne techniki mogłyby obejmować wiążące poziomy efektywności wykorzystania zasobów. Istniejący system zarządzania środowiskowego zostanie zmodernizowany w celu ograniczenia stosowania toksycznych substancji chemicznych.  
• Synergie między usuwaniem zanieczyszczeń a obniżaniem emisyjności. Efektywność energetyczna będzie stanowić integralną część pozwoleń, a przy określaniu najlepszych dostępnych technik uwzględniane będą systematycznie synergie technologiczne i inwestycyjne między obniżaniem emisyjności a usuwaniem zanieczyszczeń.  

Nowe przepisy obejmą również większą liczbę instalacji, w szczególności:  

• większą liczbę dużych gospodarstw prowadzących intensywny chów zwierząt. Na podstawie nowych przepisów zakresem dyrektywy objęte zostałyby stopniowo największe gospodarstwa prowadzące chów bydła, świń i drobiu: stanowią one około 13 proc. gospodarstw komercyjnych w Europie i generują ogółem 60 proc. emisji amoniaku w UE i 43 proc. metanu. Korzyści zdrowotne wynikające z tego rozszerzenia zakresu przepisów szacuje się na ponad 5,5 mld euro rocznie. Ponieważ gospodarstwa prowadzą mniej złożoną działalność niż zakłady przemysłowe, wszystkie gospodarstwa objęte zakresem dyrektywy będą korzystać z „luźniejszego” systemu udzielania pozwoleń. Obowiązki określone we wniosku są proporcjonalne do wielkości gospodarstw rolnych oraz gęstości obsady zwierząt gospodarskich: wymogi zostaną dostosowane do tych kryteriów. Wspólna polityka rolna pozostaje głównym źródłem wsparcia na cele transformacji. 
• Wydobycie minerałów i metali przemysłowych oraz wielkoskalowa produkcja baterii. Skala tej działalności w UE znacznie wzrośnie, aby umożliwić zieloną i cyfrową transformację. Konieczne jest stosowanie najlepszych dostępnych technik w celu zapewnienia zarówno maksymalnej efektywności procesów produkcyjnych, jak i możliwie najmniejszego wpływu na środowisko naturalne i zdrowie ludzi. Przewidziane w dyrektywie mechanizmy zarządzania, które angażują ekspertów z branży w opracowywanie akceptowalnych dla wszystkich stron i dostosowanych do potrzeb wymogów środowiskowych, będą wspierać trwały rozwój tego rodzaju działalności w Unii.  

Oprócz tego nowe przepisy zwiększą przejrzystość i udział społeczeństwa w procesie wydawania pozwoleń. Ponadto Europejski Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń zostanie przekształcony w unijny portal emisji przemysłowych, poprzez który obywatele będą mogli w prosty sposób uzyskać dostęp do danych dotyczących pozwoleń wydanych w dowolnym miejscu w Europie, a także informacje o zanieczyszczającej środowisko działalności prowadzonej w ich bezpośrednim otoczeniu.  

Co dalej?  

Zgodnie z wnioskiem Komisji państwa członkowskie będą miały 18 miesięcy na transpozycję dyrektywy do prawa krajowego, od dnia ostatecznego przyjęcia wniosku przez Parlament Europejski i Radę. Następnie opracowane zostaną najlepsze dostępne techniki, a po ich przyjęciu przez Komisję podmioty przemysłowe będą miały cztery lata, a rolnicy trzy lata na ich wdrożenie. 

Kontekst  

Działalność przemysłowa, taka jak produkcja energii elektrycznej i cementu, gospodarowanie odpadami i spalanie odpadów oraz intensywny chów zwierząt gospodarskich, powoduje emisje szkodliwych substancji do powietrza, wody i gleby. Emitowane są m.in. tlenki siarki, tlenki azotu, amon, pył i rtęć oraz inne metale ciężkie. Powodowane przez nie zanieczyszczenia mogą prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak astma, zapalenie oskrzeli i nowotwory, oraz generują koszty mierzone w miliardach euro i setkach tysięcy przedwczesnych zgonów rocznie. Emisje przemysłowe szkodzą również ekosystemom, uprawom i środowisku zbudowanemu.  

Dzięki dyrektywie w sprawie emisji przemysłowych w ciągu ostatnich 15 lat zmniejszono o 40–75 proc. emisje wielu zanieczyszczeń, które trafiały do powietrza z największych europejskich zakładów przemysłowych i gospodarstw prowadzących intensywny chów zwierząt. W tym okresie zmniejszyły się również emisje metali ciężkich do wody – nawet o 50 proc.  

Pomimo tych sukcesów w ograniczaniu emisji ponad 50 000 instalacji przemysłowych, które są objęte przepisami, nadal powoduje około 40 proc. emisji gazów cieplarnianych, ponad 50 proc. emisji całkowitej do powietrza tlenków siarki, metali ciężkich i innych szkodliwych substancji oraz około 30 proc. emisji do powietrza tlenków azotu i pyłu drobnego, co uzasadnia podjęcie dalszych działań. 

Źródło: KE