Planowaną zmianę rozporządzeń HBER i wytycznych horyzontalnych poprzedził proces przeglądu i oceny rozpoczęty we wrześniu 2019 r. Celem zmiany jest dostosowanie obecnych przepisów w obszarach, których ocena ujawniła, że nie odzwierciedlają one w pełni zmian gospodarczych i społecznych, jakie zaszły w ciągu ostatnich dziesięciu lat, takich jak transformacja cyfrowa i ekologiczna. Ponadto niektóre przepisy zawarte w rozporządzeniach HBER uznano za sztywne i skomplikowane, a poziom pewności prawa przewidziany w wytycznych horyzontalnych uznano za nierówny w odniesieniu do różnych rodzajów horyzontalnych porozumień kooperacyjnych objętych ich zakresem.

Wiceprzewodnicząca wykonawcza Margrethe Vestager, która jest odpowiedzialna za politykę konkurencji, powiedziała: Przegląd rozporządzeń HBER i wytycznych w sprawie wyłączeń grupowych jest ważnym projektem politycznym, ponieważ wyjaśnia przedsiębiorcom, kiedy mogą współpracować ze swoimi konkurentami. Współpraca horyzontalna może przynieść znaczne korzyści w obszarze gospodarki i zrównoważonego rozwoju, w tym wsparcie transformacji cyfrowej i ekologicznej. Proponowane zmienione przepisy mają odzwierciedlać rozwój sytuacji i umożliwiać nawiązywanie korzystnej współpracy, na przykład w zakresie zrównoważonego rozwoju lub wymiany danych. Zwracamy się teraz do zainteresowanych stron o nadsyłanie uwag do naszego projektu zmienionych przepisów, tak aby mogły one wejść w życie 1 stycznia 2023 r.

Proponowane zmiany

Zgodnie z bardziej szczegółowym opisem w nocie objaśniającej dołączonej do projektu zmienionych rozporządzeń HBER i wytycznych horyzontalnych, proponowane zmiany mają na celu:

• Ułatwienie przedsiębiorstwom współpracy w dziedzinach takich jak badania i rozwój oraz produkcja poprzez: (i) wyjaśnienie tekstu rozporządzeń HBER i wytycznych horyzontalnych, (ii) dodanie nowych wskazówek dotyczących stosowania rozporządzeń HBER oraz (iii) nieznaczne rozszerzenie zakresu rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych dotyczącego horyzontalnych porozumień specjalizacyjnych w celu objęcia nim na przykład jednostronnych porozumień specjalizacyjnych zawartych przez więcej niż dwie strony.
• Zapewnienie stałej, skutecznej ochrony konkurencji poprzez wyłączenie z unijnych reguł konkurencji (i) porozumień badawczo-rozwojowych dotyczących całkowicie nowych produktów, technologii i procesów oraz (ii) działań badawczo-rozwojowych skierowanych na konkretny cel, ale jeszcze nie określonych pod względem produktu lub technologii, tylko wtedy, gdy istnieje wystarczająco dużo porównywalnych konkurencyjnych działań badawczo-rozwojowych.
• Dodanie nowego rozdziału dotyczącego oceny porozumień horyzontalnych służących realizacji celów w zakresie zrównoważonego rozwoju, a także nowych wytycznych dotyczących udostępniania danych, porozumień dotyczących udostępniania infrastruktury mobilnej i konsorcjów przetargowych.
• Uproszczenie funkcji nadzorczej sprawowanej przez Komisję Europejską i krajowe organy ochrony konkurencji poprzez usprawnienie i aktualizację ogólnych ram oceny horyzontalnych porozumień kooperacyjnych.

Kolejne kroki

Zainteresowane strony mogą przedstawiać uwagi na temat projektu przepisów do 26 kwietnia 2022 r.

Kontekst przeglądu

W maju 2021 r. Komisja opublikowała dokument roboczy służb Komisji zawierający wyniki oceny obecnych rozporządzeń HBER i wytycznych horyzontalnych. Ocena wykazała, że rozporządzenia HBER wraz z wytycznymi horyzontalnymi są użytecznymi instrumentami i są nadal istotne dla zainteresowanych stron. W ocenie wskazano jednak obszary, które można by poprawić pod względem skuteczności, adekwatności i spójności. W ocenie zidentyfikowano również szereg obszarów, w których teksty rozporządzeń HBER i wytycznych horyzontalnych uznano za niewystarczająco jasne, zbyt rygorystyczne lub trudne do zinterpretowania.

W następstwie tej oceny w czerwcu 2021 r. Komisja rozpoczęła ocenę skutków, w trakcie której zgromadziła dalsze dowody dotyczące obszarów wymagających poprawy, m.in. dzięki otwartym konsultacjom publicznym, kilku ankietom i warsztatom oraz konsultacjom z krajowymi organami ochrony konkurencji. Ponadto Komisja zwróciła się do pięciu ekspertów o dostarczenie badań uzupełniających na konkretne tematy dotyczące rozporządzeń HBER, porozumień dotyczących wspólnych zakupów i porozumień dotyczących zrównoważonego rozwoju.

Komisja publikuje dziś również przeprowadzone przez ekspertów badania uzupełniające.

Kontekst dotyczący rozporządzeń HBER

Horyzontalne porozumienia kooperacyjne między co najmniej dwoma konkurentami działającymi na tym samym szczeblu rynku mogą przynieść znaczne korzyści gospodarcze i korzyści dla zrównoważonego rozwoju, szczególnie jeżeli przedsiębiorstwa łączą swoje uzupełniające się działania, umiejętności lub aktywa. Współpraca horyzontalna może być sposobem na podział ryzyka, oszczędność kosztów, zwiększenie inwestycji, gromadzenie know-how, zwiększenie jakości i różnorodności produktów oraz przyspieszenie innowacji. Współpraca horyzontalna może również pomóc w rozwiązaniu problemu niedoborów i zakłóceń w łańcuchach dostaw lub zmniejszeniu zależności od niektórych produktów, usług i technologii.

Prokonkurencyjna współpraca horyzontalna w obszarach porozumień badawczo-rozwojowych i specjalizacyjnych objętych rozporządzeniami HBER ma zasadnicze znaczenie dla transformacji cyfrowej i ekologicznej i może przyczynić się do dobrego funkcjonowania rynku wewnętrznego. Zgodnie z rozporządzeniami HBER porozumienia badawczo-rozwojowe i specjalizacyjne spełniające określone warunki są wyłączone ze stosowania art. 101 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), ponieważ zakłada się, że spełniają one wymogi art. 101 ust. 3 TFUE. Na mocy art. 101 ust. 3 TFUE można uznać takie porozumienia za zgodne z rynkiem wewnętrznym, pod warunkiem że przyczyniają się do polepszenia produkcji lub dystrybucji towarów bądź do popierania postępu technicznego lub gospodarczego, przy jednoczesnym zapewnieniu konsumentom słusznej części wynikających z tego korzyści bez wyeliminowania konkurencji.

Rozporządzenia HBER zawierają zatem zasadę „bezpiecznej przystani” w odniesieniu do tych kategorii porozumień. Wytyczne horyzontalne zawierają wskazówki dotyczące interpretacji i stosowania rozporządzeń HBER oraz samodzielnej oceny zgodności z art. 101 ust. 1 i 3 TFUE w odniesieniu do porozumień badawczo-rozwojowych i specjalizacyjnych, a także w odniesieniu do innych rodzajów horyzontalnych porozumień kooperacyjnych nieobjętych rozporządzeniami HBER. Obejmują one porozumienia dotyczące zakupu, komercjalizacji, normalizacji i standardowych warunków, a także, bardziej ogólnie, wymiany informacji.

Dodatkowe informacje

Na stronie internetowej DG ds. Konkurencji można znaleźć wszystkie uwagi zainteresowanych stron przedłożone podczas ewaluacji i oceny skutków, streszczenia różnych działań konsultacyjnych, dokument roboczy służb Komisji dotyczący oceny oraz sprawozdania ekspertów przygotowane na potrzeby oceny skutków.