Organizacje gospodarki społecznej to podmioty, które stawiają na pierwszym miejscu cele społeczne i środowiskowe, reinwestując większość swoich zysków z powrotem w organizację. W Europie istnieje 2,8 mln podmiotów gospodarki społecznej, które zatrudniają 13,6 mln osób i które oferują rozwiązania dla najistotniejszych wyzwań stojących przed społeczeństwami. Należą one do różnych sektorów i przybierają różne formy, od usług opiekuńczych po recykling, od spółdzielni po przedsiębiorstwa społeczne. Zwiększone wsparcie dla gospodarki społecznej nie tylko owocuje powstawaniem miejsc pracy, ale również pozwala organizacjom na zwiększenie ich oddziaływania społecznego w całej UE. Zaprezentowany plan działania na rzecz gospodarki społecznej ułatwi organizacjom gospodarki społecznej odnoszenie sukcesów i rozwój. 

Komisja proponuje podjęcie działań w trzech obszarach:

1. Tworzenie odpowiednich warunków dla rozwoju gospodarki społecznej

Ramy polityczne i prawne mają zasadnicze znaczenie dla tworzenia właściwego środowiska, w którym gospodarka społeczna może się rozwijać. Obejmują one podatki, zamówienia publiczne i ramy pomocy państwa, które muszą być dostosowane do potrzeb gospodarki społecznej.

Aby rozwiązać te kwestie, Komisja przedstawi w 2023 r. wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie opracowania warunków ramowych dla gospodarki społecznej. Ponadto Komisja opublikuje wytyczne dla państw członkowskich dotyczące ram podatkowych dla organizacji gospodarki społecznej oraz ułatwi dostęp do wytycznych w sprawie pomocy państwa. Założeniem planu działania jest również poprawa dobrych praktyk w zakresie społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych oraz promowanie ukierunkowania gospodarki społecznej poza granicami UE.

2. Tworzenie możliwości dla organizacji gospodarki społecznej w zakresie rozpoczynania działalności i zwiększania jej skali

Podmioty gospodarki społecznej powinny korzystać ze wsparcia na rzecz rozwoju działalności, aby rozpoczynać i rozwijać działalność, a także zmieniać i podnosić kwalifikacje pracowników. W latach 2021–2027 Komisja zamierza zwiększyć swoje wsparcie ponad szacunkową kwotę 2,5 mld euro przyznaną wcześniej (w latach 2014–2020) na gospodarkę społeczną.

Między innymi w 2023 r. Komisja uruchomi nowy portal internetowy UE dotyczący gospodarki społecznej, dzięki któremu podmioty gospodarki społecznej będą mogły znaleźć w jednym miejscu wszystkie potrzebne informacje na temat finansowania unijnego, polityk, szkoleń i inicjatyw. W 2022 r. Komisja wprowadzi również nowe produkty finansowe w ramach Programu InvestEU i poprawi dostęp do finansowania. Oprócz tego w 2022 r. Komisja utworzy europejskie centrum kompetencji w zakresie innowacji społecznych.

3. Zapewnienie uznania dla gospodarki społecznej i jej potencjału

Plan działania ma na celu zwiększenie widoczności gospodarki społecznej oraz poprawę rozpoznawalności jej rezultatów i potencjału. Komisja będzie prowadzić działania komunikacyjne podkreślające rolę i specyfikę gospodarki społecznej. Ponadto Komisja zainicjuje badanie służące zebraniu danych jakościowych i ilościowych z myślą o lepszym zrozumieniu gospodarki społecznej w całej UE. Zorganizuje również szkolenia dla urzędników publicznych dotyczące różnych tematów związanych z gospodarką społeczną, będzie promować gospodarkę społeczną na poziomie regionalnym i lokalnym poprzez wspieranie wymiany transgranicznej i podejmie wiele innych działań.

Przedstawiając dzisiejszy plan działania, Komisja uruchamia także „ścieżkę transformacji”, która ma pomóc w transformacji ekologicznej i cyfrowej gospodarki społecznej w dialogu z organami publicznymi i zainteresowanymi stronami. Komisja zbiera opinie na temat ścieżki transformacji za pomocą unijnego badania dostępnego do 28 lutego 2022 r.

Wypowiedzi członków kolegium

Wiceprzewodniczący wykonawczy ds. gospodarki służącej ludziom Valdis Dombrovskis powiedział: Plan działania na rzecz gospodarki społecznej wypełnia lukę między gospodarką społeczną a wsparciem, którego potrzebuje ona, aby prosperować i wnosić jeszcze większy wkład w nasze społeczeństwa. Od zmniejszenia biurokracji, z którą borykają się niektórzy przedsiębiorcy społeczni, po tworzenie miejsc pracy i oferowanie ludziom nowych możliwości podnoszenia i zmiany kwalifikacji – plan ten ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia sprawiedliwej transformacji ekologicznej i cyfrowej, a także dla wyjścia z pandemii w sposób sprzyjający włączeniu społecznemu.

Z kolei komisarz do spraw miejsc pracy i praw socjalnych Nicolas Schmit zauważył: Dzięki swoim silnym korzeniom lokalnym gospodarka społeczna może zaoferować innowacyjne, oddolne rozwiązania wielu stojących przed nami globalnych wyzwań, takich jak zmiana klimatu, cyfryzacja i wykluczenie społeczne. Gospodarka społeczna pracuje wraz ze społecznościami lokalnymi i dla nich oraz ma ogromny potencjał w zakresie tworzenia miejsc pracy. Uważam, że dzięki temu planowi działania organizacje gospodarki społecznej będą mogły zwiększać skalę działalności, będą uznawane i będą wywierać jeszcze większy wpływ na społeczeństwo.  

Komisarz ds. rynku wewnętrznego Thierry Breton powiedział: Gospodarka społeczna owocuje tworzeniem miejsc pracy i wzrostem gospodarczym blisko potrzeb obywateli i ich najbliższego otoczenia. Kryzys związany z COVID-19 pokazał również odporność i kreatywność modeli biznesowych gospodarki społecznej. Aby nadal rozwijać ich potencjał i wkład w transformację ekologiczną i cyfrową, uruchamiamy ścieżkę transformacji dla ekosystemu „Bliskości i gospodarki społecznej”. Będziemy współpracować ze wszystkimi zainteresowanymi stronami na rzecz bardziej sprzyjającej włączeniu społecznemu i zrównoważonej gospodarki.

Kontekst

Gospodarka społeczna obejmuje różnorodne przedsiębiorstwa, organizacje i podmioty prawne, takie jak przedsiębiorstwa społeczne, spółdzielnie, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych (szczególny rodzaj ubezpieczeń zbiorowych), stowarzyszenia i fundacje non-profit. W centrum ich misji znajdują się ludzie i środowisko, a większość zysków reinwestują one z powrotem w organizację lub konkretny cel społeczny. Zarządza się nimi w sposób partycypacyjny i oddolny.

Plan działania, opracowany na podstawie inicjatywy na rzecz przedsiębiorczości społecznej Komisji z 2011 r., jest wynikiem szeroko zakrojonego procesu konsultacji z obywatelami i zainteresowanymi stronami. Więcej informacji można znaleźć w dokumencie roboczym służb Komisji towarzyszącym planowi działania na rzecz gospodarki społecznej oraz w dokumencie roboczym służb Komisji dotyczącym ścieżki transformacji w zakresie gospodarki społecznej.

Dodatkowe informacje: KE