Zgodnie z ustawą antymonopolową  kara za stosowanie przez przedsiębiorców praktyk ograniczających konkurencję wynosi do 10 proc. obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym wydanie decyzji. Ustawa określa maksymalny wymiar kar oraz ogólne przesłanki ich wysokości, ale Urząd dla zwiększenia przejrzystości swoich działań dodatkowo objaśnia w swoich dokumentach metodologię nakładania sankcji. W ramach realizacji tej polityki Prezes UOKiK Tomasz Chróstny wydał zaktualizowane wyjaśnienia w sprawie ustalania wysokości kar pieniężnych w sprawach dotyczących niedozwolonych porozumień oraz nadużywania pozycji dominującej przez przedsiębiorców.

- Zdajemy sobie sprawę, jak ważna dla przedsiębiorców jest przewidywalność nie tylko przepisów, ale także działań instytucji państwowych. Dlatego stawiamy na transparentność i przejrzystość. W tym celu  publikujemy wyjaśnienia, w których prezentujemy sposób ustalania sankcji finansowych dla przedsiębiorców, którzy dopuścili się praktyk ograniczających konkurencję. Poprzedni dokument został opracowany w 2015 r. i konieczna była jego aktualizacja. Obecna wersja została dostosowana do bieżącej specyfiki spraw podejmowanych przez Urząd. Pod uwagę wzięliśmy obrazu rynku, na którym widzimy coraz więcej spraw przeciwko dużym podmiotom, a także postępowania w sprawie poważnych i długotrwałych naruszeń – mówi Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.  

Przy ustalaniu wysokości kary Prezes UOKiK weźmie pod uwagę charakter naruszenia – jego wagę, skutki, a także skalę. Na tej podstawie ustali kwotę bazową, która będzie służyła dalszemu określeniu wysokości kary. Najdotkliwiej karane będą zmowy między konkurentami oraz nadużywanie pozycji dominującej mające na celu lub prowadzące do eliminacji konkurencji na rynku.

Kolejnymi ważnymi przesłankami do ustalenia wysokości sankcji są specyfika rynku i skutki naruszenia przepisów. Prezes Urzędu będzie m.in. sprawdzał czy produkt jest nadzwyczaj istotny dla szczególnie wrażliwych odbiorców, a także jego znaczenie dla innych sektorów gospodarki. Pod uwagę będą również brane m.in. struktura rynku, bariery wejścia oraz potencjał ekonomiczny przedsiębiorcy. Na wysokość kary będzie mieć wpływ w większym stopniu niż obecnie okres naruszenia, za który odpowiada przedsiębiorca. W tym zakresie nastąpiła zauważalna zmiana na rzecz prostszego mechanizmu określania wymiar sankcji, zapewniającego jednocześnie proporcjonalność kary w odniesieniu do długotrwałości naruszenia.

Prezes Urzędu będzie również stosował okoliczności łagodzące i obciążające, które będą oceniane łącznie. Kara ustalona na wcześniejszym etapie analizy może ulec zwiększeniu lub obniżeniu maksymalnie o 50 proc. Na zmniejszenie sankcji wpływ może mieć np. współpraca z Prezesem Urzędu w toku postępowania. Katalog okoliczności łagodzących ma charakter otwarty.

Jako okoliczności obciążające traktowane będą: rola lidera lub inicjatora porozumienia, przymuszanie lub nakłanianie do udziału w nim innych podmiotów, dokonanie wcześniej podobnego naruszenia oraz umyślność działania. Co ważne, katalog okoliczności obciążających jest zamknięty.

Na koniec Prezes UOKiK zbada, czy sankcja jest adekwatna w warunkach konkretnej, badanej sprawy, tj. czy nie występują nadzwyczajne okoliczności przemawiające za jej mniejszym wymiarem bądź czy charakter naruszenia nie wymaga wyższej kary.

Wyjaśnienia nie mają charakteru aktu prawnego - są wydawane w oparciu o kompetencję przyznaną Prezesowi UOKiK w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów, dotyczącą publikowania wyjaśnień co do sposobu działania organu ochrony konkurencji. Wyjaśnienia będą wykorzystywane przez Prezesa UOKiK przy ustalaniu wysokości kary z zachowaniem indywidualnego podejścia. Nie jest to jedyny dokument, w którym Urząd pokazuje, w jaki sposób nakłada sankcje za praktyki naruszające reguły konkurencji. W 2020 r. zostały opublikowane wyjaśnienia dotyczące kar dla osób zarządzających, bezpośrednio odpowiedzialnych za naruszenie prawa.

Źródło: UOKiK