Wniosek ten obejmuje nowy instrument na rzecz odbudowy gospodarczej, Next Generation EU, wbudowany w odnowiony długoterminowy budżet UE. W tym kontekście Komisja proponuje zwiększenie dostępnych środków w celu wsparcia rolników i obszarów wiejskich oraz sektora rybołówstwa w wychodzeniu z kryzysu i realizacji Europejskiego Zielonego Ładu, a w szczególności nowej strategii „od pola do stołu” i unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności.

1) Co zakłada nowy wniosek Komisji w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej (WPR) w latach 2021–2027?

W ramach Next Generation EU Komisja proponuje zwiększenie budżetu Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich o kwotę 15 mld euro (16,5 mld euro w cenach bieżących), aby wspierać obszary wiejskie przy wprowadzaniu niezbędnych zmian strukturalnych zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem. Obszary wiejskie będą odgrywać istotną rolę w procesie zielonej transformacji. Finansowanie to przyczyni się to również do osiągnięcia ambitnych celów dotyczących klimatu i środowiska zawartych w strategii „od pola do stołu” i unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności.

W ramach zwiększonego długoterminowego budżetu UE na lata 2021–2027 Europejski Fundusz Rolniczy Gwarancji (EFRG) zostanie zwiększony o 4 mld euro (4,5 mld euro w cenach bieżących), natomiast Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) – o kolejne 5 mld euro (5,6 mld euro w cenach bieżących). Ponadto Komisja zaproponowała zwiększenie budżetu programu „Horyzont Europa” do 94,4 mld euro, co pozwoli wzmocnić wsparcie europejskie na rzecz działań w zakresie badań naukowych i innowacji związanych ze zdrowiem i klimatem.

2) W jaki sposób kwoty te można porównać z kwotami ujętymi we wniosku z 2018 r. w cenach stałych i bieżących?

W swoim zmienionym wniosku dotyczącym WRF przedstawionym w dniu 27 maja 2020 r. Komisja proponuje łączne finansowanie wspólnej polityki rolnej (WPR) na poziomie 348,3 mld euro w cenach stałych (391,4 mld euro w cenach bieżących). Ta całkowita kwota wynika z dodania 258,3 mld euro (290,7 mld euro w cenach bieżących) na Europejski Fundusz Rolniczy Gwarancji (EFRG – płatności bezpośrednie i wydatki związane z rynkiem) oraz 90 mld euro (100,7 mld euro w cenach bieżących) na Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW).

Jak podkreślono we wniosku Komisji z 2018 r. dotyczącym przyszłej WPR, państwa członkowskie będą miały możliwość przenoszenia do 15 proc. środków przydzielonych w ramach WPR między płatnościami bezpośrednimi a rozwojem obszarów wiejskich. Pozwoli im to lepiej dostosowywać politykę do priorytetów ich sektora rolnego. 

W 2018 r. Komisja zaproponowała budżet na WPR w wysokości 365 mld euro w cenach bieżących, z czego 286,2 mld euro na EFRG i około 78,8 mld euro na EFRROW. Przy obliczaniu kwoty bazowej WPR, jako punkt odniesienia stosuje się przydział środków w ramach WPR na 2020 r. dla UE-27 (z wyłączeniem kwot dla Zjednoczonego Królestwa) i mnoży się go przez siedem, aby odzwierciedlić siedem najbliższych lat ram budżetowych. Obliczona w ten sposób kwota wynosi 382,5 mld euro.

Zmieniony wniosek w sprawie WRF w odniesieniu do WPR, przewidujący kwotę 391,4 mld euro w cenach bieżących, zakłada zatem wzrost o 7 proc. w stosunku do wniosku z 2018 r. (365 mld euro) i wzrost o 2 proc. w stosunku do kwoty bazowej (tj. utrzymanie przydziału UE-27 na rok 2020 na obecnych poziomach w latach 2021–2027). W cenach z 2018 r. odpowiada to 348,3 mld euro i oznacza wzrost o 7 proc. w stosunku do wniosku z 2018 r. (324,3 mld euro) i wzrost o 2 proc. w stosunku do kwoty bazowej (tj. utrzymanie przydziału UE-27 na rok 2020 na obecnych poziomach w latach 2021–2027).

Dla celów przejrzystości w zeszłotygodniowym komunikacie w sprawie wieloletnich ram finansowych przedstawiono te kwoty zarówno w cenach bieżących, jak i w cenach z 2018 r.

Podsumowanie proponowanego przydziału środków w ramach WPR na lata 2021–2027

• Więcej informacji na temat finansowania WPR można znaleźć tutaj.
• Budżet UE: WPR po 2020 r. zestawienie informacji i nota informacyjna [1 czerwca 2018 r.]

3) Czy zachowano elastyczność między filarami WPR przewidzianą we wniosku z 2018 r.?

Jak podkreślono we wniosku Komisji z 2018 r. dotyczącym przyszłej WPR, państwa członkowskie będą miały możliwość przenoszenia do 15 proc. środków przydzielonych w ramach WPR między płatnościami bezpośrednimi a rozwojem obszarów wiejskich. Umożliwi im to lepsze dostosowanie polityki do priorytetów ich sektora rolnego i szybsze osiągnięcie celów Europejskiego Zielonego Ładu.

4) Jakie są stopy współfinansowania rozwoju obszarów wiejskich?

Stopy współfinansowania rozwoju obszarów wiejskich w zmienionym wniosku pozostają na tym samym poziomie co stopy proponowane w maju 2018 r.: 70 proc. – regiony słabiej rozwinięte, POSEI oraz wyspy Morza Egejskiego; 43 proc. – inne regiony; 65 proc. – wsparcie rolnośrodowiskowe; 80 proc. – niektóre rodzaje wsparcia rozwoju obszarów wiejskich (np. LEADER); 100 proc. – kwoty przeniesione z płatności bezpośrednich.

5) W jaki sposób będą realizowane wydatki w ramach Next Generation EU? Czy będą one podlegać specjalnym warunkom czy też ogólnym zasadom rozwoju obszarów wiejskich?

Obszary wiejskie będą odgrywać kluczową rolę we wdrażaniu zielonej transformacji i realizacji ambitnych celów Europy w zakresie klimatu i środowiska. Komisja proponuje zwiększenie budżetu Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich o 15 mld euro w ramach Next Generation EU w celu wsparcia rolników i obszarów wiejskich w procesie zmian strukturalnych niezbędnych do wdrożenia Europejskiego Zielonego Ładu, a w szczególności w celu umożliwienia realizacji ambitnych celów wyznaczonych w nowej unijnej strategii na rzecz różnorodności biologicznej i strategii „od pola do stołu”.

Plany strategiczne WPR będą odgrywać kluczową rolę w tej transformacji. W swoich planach strategicznych WPR państwa członkowskie będą musiały określić, w jaki sposób zamierzają zrealizować te różne cele, w tym osiągnąć ożywienie gospodarcze i zadbać o to, by rolnicy spełniali wszystkie wymogi w odniesieniu do środowiska i klimatu. Opiszą w nich również szczegółowo, w jaki sposób wykorzystają środki z obu filarów WPR na wspieranie swej strategii. Ustalone zostaną cele końcowe i każdego roku oceniany będzie postęp. Więcej informacji można znaleźć na stronie: Zgodność reformy WPR z celami Europejskiego Zielonego Ładu.

Zgodność reformy WPR z celami Europejskiego Zielonego Ładu.

6) W jaki sposób przydzielane będzie finansowanie w ramach WPR? Jak wygląda podział między państwa członkowskie?

W odniesieniu do pierwszego filaru wspólnej polityki rolnej wniosek Komisji w sprawie WRR przedstawia roczne kwoty finansowania, które będą dostępne. Będą one wykorzystywane przede wszystkim w odniesieniu do płatności bezpośrednich dla rolników, w tym ekoprogramów, a także wydatków związanych z rynkiem, takich jak krajowe programy wsparcia w sektorze wina, wsparcie dla organizacji producentów w sektorze owoców i warzyw, programy dla szkół, wsparcie dla regionów najbardziej oddalonych i mniejszych wysp Morza Egejskiego, informacje dotyczące rolnictwa itp.

W odniesieniu do drugiego filaru wspólnej polityki rolnej pakiet WRR również zakłada roczne kwoty finansowania, które będą dostępne. Dodatkowe 15 mld euro na obszary wiejskie w ramach Next Generation EU zostaną dodane do środków przydzielonych państwom członkowskim na lata 2022–2024, proporcjonalnie do zaproponowanych w 2018 r. środków na rozwój obszarów wiejskich.

7) Czy wnioski dotyczące reformy WPR z 2018 r. są zgodne z Europejskim Zielonym Ładem?

Parlament Europejski zwrócił się do Komisji o ocenę wkładu WPR (wniosek z 2018 r.) w Europejski Zielony Ład. W dniu 20 maja Komisja opublikowała swoją ocenę (wraz ze strategią „od pola do stołu” i unijną strategią na rzecz bioróżnorodności). Komisja stwierdza, co następuje:

• Wniosek Komisji dotyczący reformy WPR jest zgodny z Zielonym Ładem i związanymi z nim strategiami, takimi jak strategia „od pola do stołu” i unijna strategia na rzecz bioróżnorodności. Ma on potencjał dostosowania się do celów wyznaczonych w ramach Europejskiego Zielonego Ładu.
• Jednak zdolność przyszłej WPR do przyjęcia tych celów zależy od różnych aspektów, m.in. odpowiedniej części budżetu UE przeznaczonej na każdy filar WPR czy też głównych przepisów wniosku Komisji, które muszą zostać utrzymane w ostatecznym prawodawstwie WPR uzgodnionym przez Radę i Parlament Europejski. Są to w szczególności:
• odpowiednia zasada utrzymania poziomu ambicji, zobowiązującą państwa członkowskie do wykazania w swoich planach strategicznych WPR większego niż obecnie poziomu ambicji w odniesieniu do celów związanych ze środowiskiem i klimatem;
• ambitny system warunkowości utrzymujący kluczowe standardy (w szczególności płodozmian, pokrywa glebowa, utrzymywanie trwałych użytków zielonych, użytki rolne przeznaczone na nieprodukcyjne obszary lub elementy krajobrazu);
• obowiązkowe ekoprogramy;
• wyodrębnione wydatki na rzecz środowiska i klimatu w wysokości 30 proc. budżetu przeznaczonego na rozwój obszarów wiejskich w ramach każdego planu strategicznego WPR, z wyłączeniem płatności z tytułu obszarów o ograniczeniach naturalnych, a także wyodrębnione interwencje sektorowe;
• wymogi w zakresie gromadzenia danych i wspólne podejście do danych w ramach poszczególnych obszarów polityki;
• przepisy mające na celu poprawę pozycji rolników w łańcuchu dostaw żywności.
• Pewne ulepszenia w prawodawstwie dotyczącym WPR usunęłyby zidentyfikowane luki i wzmocniłyby ostateczne teksty prawne WPR, aby pomóc w osiągnięciu celów Europejskiego Zielonego Ładu. Są to:
• minimalne wyodrębnione wydatki na ekoprogramy i dodatkowe wskazania dotyczące praktyk rolniczych, które mogłyby być wspierane za pomocą ekoprogramów;
• włączenie odpowiednich elementów prawodawstwa w zakresie dobrostanu zwierząt i oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe do WPR, jak ma to miejsce w przypadku załącznika XI.

Konkluzje te będą stanowić wytyczne dla Komisji Europejskiej podczas przyszłych negocjacji w sprawie WPR z Parlamentem Europejskim i Radą.

8) Jakie są postępy w negocjacjach w sprawie przyszłej WPR?

Wnioski Komisji dotyczące WPR są obecnie przedmiotem procesu legislacyjnego u współprawodawców (Parlamentu Europejskiego i Rady). Ważne jest, aby jak najszybciej zakończyć ten proces, by zapewnić jasność i pewność zarówno rolnikom, jak i administracjom krajowym.

9) Co zakłada nowy wniosek Komisji w sprawie finansowania Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego w latach 2021–2027?

W ramach wzmocnionego długoterminowego budżetu UE na lata 2021–2027 Europejski Fundusz Morski i Rybacki (EFMR) zostanie zwiększony o 500 mln euro w celu wzmocnienia odporności sektora rybołówstwa i zapewnienia niezbędnego zakresu zarządzania kryzysowego. Stanowi to wzrost o ponad 8 proc. w porównaniu z budżetem zaproponowanym początkowo w odniesieniu do EFMR w 2018 r.

Wszystkie środki z EFMR będą nadal wspierać osiąganie gospodarczych, społecznych i środowiskowych celów wspólnej polityki rybołówstwa. Zrównoważone rybołówstwo to inwestycja w odporność sektora w UE oraz w przyszłość osób zatrudnionych w tym sektorze.

EFMR będzie nadal przyczyniać się do realizacji celów określonych w Europejskim Zielonym Ładzie, w tym w unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 oraz strategii „od pola do stołu”.

10) W jaki sposób przydzielane będą dodatkowe środki?

Po przyjęciu EFMR na następny okres programowania finansowego dodatkowe środki zostaną uwzględnione w programach państw członkowskich w ramach EFMR i będą zgodne z celami planu odbudowy, który dąży do trwałego naprawienia szkód spowodowanych kryzysem w sposób zrównoważony. Dodatkowe finansowanie powinno przyczynić się do zwiększenia odporności sektora rybołówstwa i akwakultury oraz zapewnić niezbędny zakres zarządzania kryzysowego, w tym poprzez zwiększenie zrównoważonego charakteru rybołówstwa.

11) Jakie cele ma osiągnąć przyszły EFMR?

Zgodnie z zasadami wspólnej polityki rybołówstwa cel EFMR na lata 2021–2027 to nadal:

• zapewnienie zrównoważonego zarządzania stadami ryb oraz ograniczenie negatywnego wpływu działalności połowowej na ekosystem morski;
• zapewnienie warunków dla rentownego i konkurencyjnego sektora rybołówstwa i akwakultury, przyczyniając się w ten sposób do zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego w Unii;
• przyczynianie się do odpowiedniego poziomu życia osób zależnych od działalności połowowej, a zwłaszcza od tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego;
• promowanie działalności połowowej na obszarach przybrzeżnych;
• poprawa łańcucha wartości i jakości produktów rybołówstwa i akwakultury;
• uwzględnienie interesów zarówno konsumentów, jak i producentów;
• wkład w rozwój zrównoważonej niebieskiej gospodarki oraz wsparcie dobrobytu społeczności nadbrzeżnych;
•  wzmocnienie międzynarodowego zarządzania oceanami oraz przyczynienie się do zapewnienia bezpieczeństwa oraz czystości mórz i oceanów, ochrony na nich, a także zrównoważonego zarządzania nimi.

12) Jak działa EFMR?

Fundusz jest wykorzystywany do współfinansowania projektów przy równoczesnym użyciu krajowych źródeł finansowania. Każdemu państwu członkowskiemu przydziela się część całkowitego budżetu funduszu w oparciu o wielkość jego sektora rybołówstwa. Każde państwo członkowskie sporządza następnie program, który pokazuje, w jaki sposób zamierza ono wydać pieniądze. Po przyjęciu programu przez Komisję organy krajowe podejmą decyzję co do tego, które projekty zostaną sfinansowane. Organy krajowe i Komisja wspólnie odpowiadają za realizację programu.

13) Jakie są postępy w negocjacjach w sprawie przyszłego EFMR?

Wniosek Komisji dotyczący EFMR jest obecnie przedmiotem procesu legislacyjnego u współprawodawców (Parlamentu Europejskiego i Rady). Rozmowy trójstronne rozpoczęły się pod koniec 2019 r. i są w toku. Ważne jest, aby jak najszybciej zakończyć ten proces, by zapewnić jasność i pewność rybakom, sektorowi akwakultury, jak i administracjom krajowym.

Źródło: KE.