Obowiązek ustalania, czy produkty są podobne, narzucił sądom krajowym unijny Trybunał Sprawiedliwości W orzeczeniu z 11 września 2014 r. (sygn. akt 0219/13) stwierdził, że to nie trybunał, lecz sądy muszą badać, czy w przekonaniu kupujących dwa różne produkty można uznać za podobne. Wówczas powinny być one objęte tą samą stawką VAT. Inne opodatkowanie konkurencyjnych produktów o podobnych właściwościach naruszałoby bowiem unijną zasadę neutralności.

Do tego zalecenia jako pierwszy w naszym kraju zastosował się 29 stycznia Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie. Przedstawił on analizę podobieństwa dwóch produktów – napoju kakaowego instant i rozpuszczalnej kawy zbożowej.

WSA uznał, że o podobieństwie tych produktów świadczy wiele różnych argumentów - zarówno kakao, jak i kawa zbożowa są sprzedawane w formie proszku, stoją na półkach sklepowych obok siebie, mają podobny sposób przyrządzania i podobny skład chemiczny (w obu znajdują się węglowodany, błonnik i białko). Dodatkowo jednym ze składników kawy zbożowej jest proszek czekoladowy wytwarzany na bazie kakao - podkreślił sąd. Zwrócił też uwagę, że oba produkty są napojami gorącymi, bez teiny i kofeiny. WSA orzekł, że oba produkty zaspokajają porównywalne potrzeby konsumentów, są do siebie podobne i nie mogą być odmiennie opodatkowane.

O słuszności rozstrzygnięcia krakowskiego sądu są przekonani eksperci Dr nauk medycznych Agnieszka Jarosz z Instytutu Żywności i Żywienia wskazuje, że z punktu widzenia konsumenta zarówno kakao, jak i kawa zbożowa niewątpliwie różnią się smakiem. Jednak oba produkty to napoje o podobnych walorach: oparte na mleku, niezawierające substancji psychoaktywnych i preferowane w żywieniu dzieci Można uznać, że spełniają podobne potrzeby przeciętnych konsumentów, i określić je jako produkty podobne - uważa Agnieszka Jarosz. 

Zdaniem Marii Kukawskiej, partnera w Stone Feathers Advisory, analiza sądu ma szansę stać się przełomem w orzekaniu w podobnych sprawach. W jej opinii WSA podszedł też odważnie do sprawy od strony merytorycznej - przedstawił wyraźne stanowisko co do podobieństwa produktów. - Należy pochwalić przede wszystkim to, że WSA nie analizował potrzeb konkretnego konsumenta, a ocenił oba produkty w szerszej rynkowej skali - podkreśla ekspertka. Zwraca uwagę, że zadanie nie było łatwe, bo nawet poszczególne marki napojów kakaowych nie muszą być porównywalne dla wszystkich.

(Więcej w: Dziennik Gazeta Prawna B 25.02.2015)