IJHARS radzi jak czytać etykiety produktów spożywczych Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych przeprowadza kontrole u 2000-2500 producentów rocznie. W trakcie kontroli inspektorzy IJHARS sprawdzają m.in. prawidłowość znakowania żywności. Zdarza się, że producenci umieszczają informacje na etykiecie, które mają zachęcić konsumenta do wyboru danego produktu, sugerując, że posiada specjalne właściwości, podczas gdy wszystkie podobne środki spożywcze posiadają takie właściwości.
IJHARS
przedstawia listę nieprawidłowości w znakowaniu żywności, tj. takich które
wprowadzają konsumenta w błąd.
1. Olej
rzepakowy:
umieszczenie
na opakowaniu informacji: „zawiera naturalne kwasy OMEGA-3",
sugerującej, że wyrób posiada specjalne właściwości, podczas gdy wszystkie
oleje rzepakowe posiadają takie właściwości [ustawa z dnia 25 sierpnia
2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171,
poz. 1225, z późn. zm.)];
umieszczenie na opakowaniu
informacji: „bez cholesterolu" sugerującej, że wyrób posiada
specjalne właściwości, podczas gdy wszystkie produkty roślinne w tym oleje
rzepakowe nie zawierają cholesterolu [ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o
bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz. 1225, z
późn. zm.)];
umieszczenie
na opakowaniu informacji o treści: „bez konserwantów",
sugerującej, że produkt ten posiada szczególne właściwości, podczas gdy do
oleju rzepakowego zgodnie z prawem nie wolno dodawać substancji
konserwujących [rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 września
2008 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych ( Dz. U. Nr
177, poz. 1094)].
2. Soki i nektary:
podawanie
informacji: „nie barwiony chemicznie", „bez sztucznych
barwników", „nie rozcieńczony", „nie konserwowany
chemicznie", „bez konserwantów" - w przypadku soków
owocowych, może sugerować specjalne właściwości tego produktu.
Przepisy nie zezwalają na rozcieńczanie soków owocowych oraz dodawanie do
tych produktów barwników i środków konserwujących [rozporządzenie Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 września 2003 roku w sprawie
szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej soków i nektarów
(Dz. U. Nr 177, poz. 1735, z późn. zm.)].
podawanie
informacji „Bez dodatku cukru", które jest rodzajem
oświadczenia. Wykaz dozwolonych oświadczeń żywieniowych
został wymieniony w załączniku do rozporządzenia (WE) Nr 1924/2006
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 roku w
sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności, zgodnie
z którym oświadczenie, że do środka spożywczego nie zostały dodane
cukry oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla
konsumenta, może być stosowane tylko wówczas, gdy produkt nie zawiera
żadnych dodanych cukrów prostych, dwucukrów ani żadnych innych środków
spożywczych zastosowanych ze względu na ich właściwości słodzące, np.
miodu pszczelego. Jeżeli cukry występują naturalnie w środku spożywczym,
na etykiecie powinna się również znaleźć informacja: ZAWIERA NATURALNIE
WYSTĘPUJĄCE CUKRY.
podawanie
informacji „100 % soku" - w przypadku soków owocowych, może
sugerować specjalne właściwości tego produktu. Rozporządzenie MRiRW w
sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej soków i
nektarów zawiera definicje soku owocowego. Zgodnie z definicją
określenie „100 % soku" może być użyte jedynie dla produktów
uzyskanych wyłącznie z owoców bez dodatku cukrów, witamin, substancji
mineralnych.
3. Kawa palona
zamieszczenie
na opakowaniu informacji o treści: „ziarna kawy to bogate źródło
przeciwutleniaczy (substancji roślinnych pochodzących z owocu kawy)
mogących poprawić naturalne mechanizmy obronne naszego organizmu"
sugerującej, że produkt ten posiada szczególne właściwości, podczas gdy
wszystkie kawy palone posiadają takie właściwości [ustawa z dnia 25
sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr
171, poz. 1225, z późn. zm.)].
4. Jogurt
naturalny
umieszczenie
na etykiecie określenia „bez cukru" sugeruje, że produkt ten
posiada szczególne właściwości, podczas gdy do jogurtów naturalnych nie
wolno dodawać cukru. [Rozporządzenie Rady (WE) nr 1234/2007
z dnia 22 października 2007 r. ustanawiające wspólną
organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych
produktów rolnych (rozporządzenie o jednolitej wspólnej
organizacji rynku) Dz.U. L 299 z 16.11.2007, str. 1-149]
5. Masło
umieszczenie
na etykiecie masła określenia „nie zawiera tłuszczów roślinnych"
jest sugerowaniem, że inne masła mogą zawierać tłuszcze roślinne, podczas
gdy do masła nie wolno dodawać tłuszczów roślinnych, np. olejów
roślinnych [Rozporządzeniem Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia
22 października 2007 r. ustanawiające wspólną organizację rynków
rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych (rozporządzenie
o jednolitej wspólnej organizacji rynku, Dz.U. L 299
z 16.11.2007, str. 1-149)]
6. Mleko
umieszczanie
na etykiecie określenia „świeże" sugeruje, że wyrób posiada specjalne
właściwości, podczas gdy wszystkie mleka oferowane w handlu detalicznym są
pasteryzowane, czyli poddane procesowi obróbki termicznej. Nie jest to
zatem produkt „świeży". [ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie
żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz. 1225, z późn. zm.)].
7. Jaja
wiejskie
określenie „jaja
wiejskie" na wytłaczankach jaj uzyskanych z chowu klatkowego może
sugerować, że jaja pochodzą od kur z wolnego wybiegu w środowisku
wiejskim, pomimo że w rzeczywistości jaja te pochodzą od kur zamkniętych w
klatkach. [ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie
żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz. 1225, z późn. zm.)].
8. Pieczywo
podanie na opakowaniu
informacji „chleb pełnoziarnisty" sugerującej, że chleb został
wyprodukowany z mąki otrzymanej z pełnego przemiału ziarna, bogatej w
błonnik i składniki mineralne (np. mąki razowej pszennej typ 2000), gdy w
rzeczywistości został wyprodukowany z mąki jasnej (np. pszennej typ 750
lub żytniej typ 720), nie posiadających takich właściwości [ustawa z dnia
25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.
U. Nr 171, poz. 1225, z późn. zm.)];;
9. Makaron
umieszczenie
na opakowaniu makaronu jajecznego informacji „ze świeżych jaj"
podczas gdy w czasie procesu produkcyjnego zastosowano proszek jajeczny
lub masę jajową pasteryzowaną, czyli przetworzone produkty jajeczne, co
wyklucza użycie sformułowania „ze świeżych jaj" [ustawa z dnia 25
sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U.
Nr 171, poz. 1225, z późn. zm.)];.
umieszczenie
na opakowaniu makaronu bez dodatku jaj informacji „bez cholesterolu"
sugerującej, że makaron ten posiada szczególne właściwości, podczas gdy
wszystkie makarony bez dodatku jaj nie zawierają cholesterolu [ustawa z
dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia
(Dz. U. Nr 171, poz. 1225, z późn. zm.)];.
Ponadto
IJHARS zwraca uwagę na następujące oznaczenia:
1.
znakowanie „ECO" lub „BIO"
umieszczenie na etykiecie artykułu
rolno-spożywczego, nie będącego produktem ekologicznym, sformułowania
„eco" lub „bio" jest niedozwolone (rozporządzenie Rady (WE) nr
834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 roku w sprawie produkcji ekologicznej i
znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie (EWG) nr
2092/91; rozporządzenie Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 września
2008 roku ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia
Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania
produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej,
znakowania i kontroli);
jeśli na etykiecie stosuje się
terminy: ekologiczny, biologiczny, organiczny lub wersje skrócone
„bio", „eco" to obowiązkowo podaje się również: numer
identyfikacyjny jednostki certyfikującej (np. PL-EKO-19), która nadzoruje
danego producenta oraz obowiązkowo od 1 lipca 2010 wspólnotowe logo
rolnictwa ekologicznego.
2.
informacja o systemie HACCP
zamieszczenie
na opakowaniu środka spożywczego informacji o posiadanym systemie HACCP,
może sugerować, że pozostałe zakłady nie posiadają wdrożonego systemu
HACCP, podczas gdy, zgodnie z art. 5 rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady (WE) Nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w
sprawie higieny środków spożywczych, każdy przedsiębiorca sektora
spożywczego, z wyłączeniem produkcji podstawowej jest obowiązany wdrożyć
procedury oparte na zasadach systemu HACCP.
3.
znakowanie nazwą sok, nektar, napój owocowy
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia
30 września 2003 roku w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości
handlowej soków i nektarów zawiera definicje soków i nektarów
owocowych:
sok owocowy - wyrób uzyskany z
jednego lub większej ilości świeżych lub schłodzonych owoców,
nektar owocowy - wyrób
otrzymywany przez dodanie wody oraz cukrów lub miodu do soku owocowego.
napój owocowy - wyrób otrzymany
w wyniku zmieszania soku owocowego, wody cukru, substancji dodatkowych
(np. substancji konserwujących, stabilizatorów, regulatorów kwasowości).
Wymagania odnośnie napojów owocowych nie zostały określone w przepisach
wspólnotowych
i krajowych.
* W nawiasach podano podstawy prawne kontroli
prawidłowości znakowania artykułów rolno-spożywczych.
