Dodatki do żywności – prace urzędu EFSA oraz Komisji Europejskiej
20 stycznia 2010 r. zaczęło obowiązywać rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333 / 2008r. z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności

Rozporządzenie to zobowiązuje Komisję Europejską do ustanowienia programu ponownej oceny bezpieczeństwa dodatków do żywności, które zostały już dopuszczone do stosowania w Unii Europejskiej przed 20 stycznia 2009 roku. Ponowną ocenę przeprowadzi Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). Zasady przeprowadzenia tej oceny oraz terminy zostały określone w Rozporządzeniu Komisji (UE) nr 257/2010 z dnia 25 marca 2010 r. ustanawiającym program ponownej oceny dopuszczonych dodatków do żywności zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333 / 2008r w sprawie dodatków do żywności. Rozporządzenie to zostało opublikowane w dniu 26 marca br.

Dodatki do żywności, podlegające ponownej ocenie urzędu EFSA, zostały wcześniej ocenione przez Komitet Naukowy ds. Żywności pod kątem ich bezpieczeństwa, a wiele z nich stosuje się w produkcji środków spożywczych od szeregu lat na podstawie odpowiednich przepisów prawa wspólnotowego i przepisów krajowych. Informacje brane pod uwagę przy ponownej ocenie będą uwzględniać wcześniejsze dane, na których oparto poprzednią ocenę danego dodatku oraz wszelkie nowe dane, które pojawiły się od czasu jego ostatniej oceny przeprowadzonej przez Komitet Naukowy ds. Żywności.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333  /2008r. przewiduje, że wydawanie zezwoleń na stosowanie dodatków do żywności powinno uwzględniać czynniki związane ze środowiskiem. Dlatego w ramach ponownej oceny danego dodatku do żywności będą przekazywane Komisji Europejskiej oraz urzędowi EFSA wszelkie informacje dotyczące zagrożeń dla środowiska, wynikających z produkcji, stosowania lub usuwania danego dodatku.

W trybie priorytetowym rozpoczęła się już ponowna ocena szeregu barwników spożywczych, gdyż oceny Komitetu Naukowego ds. Żywności tych dodatków do żywności są najstarsze. Ponowna ocena substancji słodzących zostanie przeprowadzona jako ostatnia, ponieważ w porównaniu z innymi substancjami ich dotychczasowe oceny były dokonane stosunkowo niedawno.

Dopuszczone dodatki do żywności, dla których w momencie uchwalenia rozporządzenia Komisji (UE) nr 257/2010 ponowna ocena urzędu EFSA była już przeprowadzona, nie podlegają kolejnej ocenie. Należą do nich m.in.: E 102 tartrazyna, E 104 żółcień chinolinowa, E 110 żółcień pomarańczowa FCF, E 122 azorubina, E 124 pąs 4R, E 129 czerwień allura AC, E 160d likopen, E 234 nizyna, E 235 natamycyna. Pełna lista substancji zwolnionych z ponownej oceny znajduje się w załączniku I rozporządzenia.

Priorytety w zakresie ponownej oceny obecnie dopuszczonych dodatków do żywności ustalono na podstawie następujących kryteriów:

- czasu, jaki upłynął od ostatniej oceny dodatków do żywności przeprowadzonej przez Komitet Naukowy ds. Żywności lub urząd EFSA,

- dostępności nowych dowodów naukowych,

- zakresu stosowania w żywności danego dodatku do żywności

- spożycia danego dodatku wraz z żywnością, z uwzględnieniem wyników sprawozdania Komisji Europejskiej na temat spożycia dodatków do żywności w Unii Europejskiej.

 Rozporządzenie Komisji (UE) nr 257 / 2010  określa kolejność i terminy ponownej oceny dopuszczonych dodatków do żywności, które podzielono na następujące grupy:

a) ponowna ocena wszystkich dopuszczonych barwników spożywczych wymienionych w dyrektywie 94/36/WE zostanie zakończona do dnia 31 grudnia 2015 r.;

b) ponowna ocena wszystkich dopuszczonych dodatków do żywności innych niż barwniki i substancje słodzące wymienionych w dyrektywie 95/2/WE zostanie zakończona do dnia 31 grudnia 2018 r.;

c) ponowna ocena wszystkich dopuszczonych substancji słodzących wymienionych w dyrektywie 94/35/WE zostanie zakończona do dnia 31 grudnia 2020 r.

W załączniku II rozporządzenia Komisji (UE) nr 257 / 2010 podano szczegółowe daty ponownej oceny dla wybranych dodatków, w ramach pełnionej funkcji technologicznej, m.in. barwników, substancji konserwujących, przeciwutleniaczy, emulgatorów, stabilizatorów, substancji żelujących.

Proces przeprowadzania ponownej oceny dodatków do żywności nie wstrzymuje możliwości ich stosowania w żywności. Wynik oceny może mieć wpływ na zmianę przepisów regulujących dopuszczalne zakresy i dawki użycia danego dodatku, jednak do tego czasu mają zastosowanie dotychczasowe przepisy prawa wspólnotowego.

W odniesieniu do dodatków do żywności planowanych jest również szereg działań Komisji Europejskiej, wynikających z postanowień pakietu rozporządzeń wspólnotowych, opublikowanego w 2008 roku. Pakiet ten obejmuje również aromaty i enzymy, a w jego skład wchodzą 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady:

- rozporządzenie nr 1331 / 2008 ustanawiające jednolitą procedurę wydawania zezwoleń na stosowanie dodatków do żywności, enzymów spożywczych i środków aromatyzujących,

- rozporządzenie nr 1332 / 2008 w sprawie enzymów spożywczych, zmieniające dyrektywę Rady 83/417/EWG, rozporządzenie Rady (WE) nr 1493 / 1999, dyrektywę 2000/13/WE, dyrektywę Rady 2001/112/WE oraz rozporządzenie (WE) nr 258/97,

- rozporządzenie nr 1333 / 2008 w sprawie dodatków do żywności,

- rozporządzenie nr 1334  /2008 w sprawie środków aromatyzujących i niektórych składników żywności o właściwościach aromatyzujących do użycia w oraz na środkach spożywczych oraz zmieniające rozporządzenie Rady (EWG) nr 1601/91, rozporządzenia (WE) nr 2232/96 oraz (WE) nr 110/2008 oraz dyrektywę 2000/13/WE.

Z punktu widzenia przedsiębiorców przemysłu spożywczego do najważniejszych planowanych działań Komisji Europejskiej należą:

- Ustanowienie uaktualnionych wspólnotowych wykazów dodatków do żywności dozwolonych do stosowania w żywności, w aromatach, enzymach oraz w innych dodatkach, a także ustanowienie uaktualnionych specyfikacji dla poszczególnych dodatków. Termin zakończenia przeglądu obecnie dopuszczonych dodatków, który będzie stanowić podstawę do ustanowienia wspólnotowych wykazów w formie załączników do rozporządzenia nr 1333/2008, upływa 20 stycznia 2011 roku.

- Opracowanie wytycznych dotyczących wniosków o dopuszczenie nowej substancji dodatkowej, aromatycznej lub nowego enzymu.

- Ustalenie wspólnej metodologii gromadzenia danych przez państwa członkowskie, dotyczących spożycia dodatków do żywności we Wspólnocie Europejskiej.

- Opracowanie wytycznych dotyczących podawania informacji dla konsumentów przez producentów słodzików stołowych w zakresie bezpiecznego stosowania tych produktów.

- Aktualizacja Dyrektywy nr 94/36/WE w odniesieniu do barwnika likopenu.

- Opracowanie wytycznych dotyczących klasyfikacji środków spożywczych o właściwościach barwiących.

- Opracowanie listy aromatów dymu wędzarniczego dopuszczonych do żywności.

- Ustanowienie pozytywnej listy substancji aromatycznych dopuszczonych do żywności.

W ramach wspólnotowych wykazów dodatków zostaną również ustalone ujednolicone kategorie środków spożywczych, do których będą mogły być dodawane poszczególne dodatki. Ma to istotne znaczenie ze względu na dotychczasowe różnice w nazewnictwie i zakresach poszczególnych kategorii żywności, określonych w dyrektywach unijnych dotyczących barwników, substancji słodzących i innych dodatków. Rozbieżności te powodowały trudności interpretacyjne dla przedsiębiorców i w konsekwencji zmuszały do zasięgania opinii i wyjaśnień odpowiednich urzędów.

Stosowanie dodatków do żywności jest ściśle uregulowane w przepisach unijnych i krajowych, przedsiębiorcy nie mają w tym zakresie żadnej dowolności. Jednak w najbliższych miesiącach i latach należy spodziewać się kolejnych przepisów i wytycznych, które jeszcze precyzyjniej uregulują ten obszar działalności producentów żywności.

Dorota Kozłowska
dyrektor ds. legislacji PFPŻ ZP

Copyright PFPŻ ZP