Poniżej przedstawiamy swoje stanowisko wobec  powyższego projektu:

1. Uważamy, że tylko kompleksowa edukacja i współpraca wszystkich interesariuszy w tym świata nauki, przemysłu żywnościowego, administracji, organizacji konsumenckich, mediów oraz zaangażowanie rodziców pozwoli na efektywną prewencję chorób żywieniowo zależnych w tym nadwagi i otyłości. Rolą Rządu powinno być wspieranie i koordynowanie tych działań w celu wypracowania jak najbardziej efektywnych rozwiązań, a nie wprowadzanie zakazów administracyjnych powodujących dyskryminację produktów spożywczych.

2. Główną zmianą zawartą w autopoprawce jest wprowadzenie zupełnie nowych kryteriów do ustalania produktów, których sprzedaż i podawanie ma być zakazane. Kryteria te są nie możliwe do realizacji w praktyce zarówno przez ajentów sklepików szkolnych jak i przewidziane w projekcie służby kontrolne. Dotyczy to:

- obecności syntetycznych barwników w napojach
Kryterium to jest niezgodne z obowiązującą legislacją unijna i niemożliwe do realizacji ponieważ określenie „syntetyczne barwniki” jest niejasne, ponieważ w legislacji unijnej nie ma zdefiniowanej takiej grupy barwników. Zgodnie z przepisami o dodatkach do żywności (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1333/2008) nie ma podziału na „syntetyczne” i inne barwniki.

- wprowadzenie kryterium dyskryminującego opartego o limitu maksymalnej zawartości cukrów dodanych
Zastosowanie tego kryterium jest niemożliwe do realizacji w praktyce ponieważ:

- nie ma w obowiązujących przepisach obowiązku podawania zawartości cukrów dodanych. Rozporządzenie 1169/2011, które zacznie obowiązywać od 13 grudnia 2014 r. wprowadzi obowiązek podawania zawartości cukrów, które obejmą łącznie zarówno cukry występujące naturalnie w produktach spożywczych i ich składnikach, jak i cukry dodane w recepturach. Stąd proponowany projekt ustawy wprowadza kryterium nieuregulowane w zakresie przekazywania informacji o zawartości cukrów dodanych.

- zadeklarowane przez producentów/dostawców zawartości cukrów dodanych byłyby w praktyce niemożliwe do zweryfikowania, ponieważ ani metody analityczne nie pozwalają na wybiórczą analizę ilościową cukrów dodanych, ani tabele składu produktów nie zawierają takiej informacji o ilościach takich cukrów. Jedynie skład recepturowy wraz ze składem surowców daje możliwość wyliczenia takiej ilości, jednak takie dane (receptury) nie są udostępniane w łańcuchu spożywczym kolejnym odbiorcom towaru ze względu na tajemnicę technologiczną.

Ponadto powoływanie się na zapis załącznika I rozporządzenia 1924/2006 dotyczący oświadczenia „bez dodatku cukrów” jako na definicję „cukrów dodanych” jest nieprawidłowe, ponieważ zawarty w tym przepisie opis jest warunkiem stosowania dobrowolnego oświadczenia żywieniowego, a nie definicją „cukrów dodanych”.

- wprowadzenia nowych poziomów składników odżywczych ustalonych wg bliżej nieokreślonych zasad;
Nieuzasadnione jest odniesienie zaproponowanych progów zawartości określonych składników odżywczych do 100 g produktu, w sytuacji, gdy wielkość porcji może być bardzo zróżnicowana. Podejście twórców projektu oznacza dyskryminację pewnych grup produktów, bez brania pod uwagę ilości wspomnianych składników spożywczych faktycznie spożywanych podczas pobytu dzieci w szkołach itp. placówkach.

-  wprowadzenia niezdefiniowanych pojęć „typu fast food” i „typu instant”;
W obecnie obowiązujących przepisach nie ma definicji pojęć „fast food” i „instant” w związku z tym określenia te mogą być różnie interpretowane zarówno przez ajentów sklepików szkolnych jak i służby kontrolne. Uniemożliwi to w praktyce stosowanie tego zapisu oraz może prowadzić do eliminacji produktów spełniających zalecenia żywieniowe dla dzieci.

Ze względu na powyższe nie  przyjęcia  maksymalnego poziomu 300 mg sodu / 100 g produktu (produkty fast food, instant, przekąski), nie ma swojego uzasadnienia prawnego, ani żywieniowego, dotyczy to również poziomów cukrów dodanych w konkretnych grupach produktów.

- wprowadzenia całkowitego zakazu sprzedaży i podawania napojów energetyzujących i izotonicznych bez wskazania kryteriów doboru takich produktów.

3. Poważne wątpliwości  budzi zakres stosowania projektowanej ustawy, tzn.:

-    w jaki sposób miałaby być weryfikowana wartość odżywcza i skład posiłków złożonych z różnych produktów?

Zapis ten oznacza, że każda stołówka szkolna musiałaby szczegółowo oznaczać wartość odżywczą na podstawie badań laboratoryjnych lub tabel wartości odżywczych  dla każdego posiłku oraz wystandaryzować wielkość każdego dania. W praktyce jest to zupełnie niewykonalne.

-    czy podane maksymalne poziomy składników ograniczających dostępność produktu na terenie szkoły dotyczą produktów gotowych do spożycia, czy miałyby być również stosowane w odniesieniu do produktów oferowanych w formie skoncentrowanej, wymagających po zakupie przyrządzenia przed spożyciem np. poprzez rozcieńczenie wodą, mlekiem itp.?

Brak precyzyjnego określenia jakich form produktu dotyczą ww. limity zawartości składników odżywczych będzie powodował brak możliwości spełnienia zapisów ustawy lub uznaniowość w ich stosowaniu.

4. W sytuacji nieprecyzyjnych i nieopartych na definicjach prawnych zapisów ustawy ich egzekucja przez Państwową Inspekcję Sanitarną będzie praktycznie niemożliwa oraz obarczona wysokim ryzykiem odwołań od decyzji i wysokimi obciążeniami administracyjnymi, co zważywszy na wysoki stopień zaangażowania Państwowej Inspekcji Sanitarnej  w obszarze bezpieczeństwa produkcji żywności,  może mieć realny wpływ na pogorszenie się stanu urzędowej kontroli żywności w Polsce.

5. Praktycznie niewykonalne byłoby zastosowanie proponowanych w projekcie ustawy wymagań do placówek oświatowo-wychowawczych, które bywają częścią większych instytucji, np. klubów sportowych czy domów kultury i nie mają obszaru wyodrębnionego spośród wspomnianych większych placówek.

6. Zastrzeżenia budzi także projektowany art. 52c ust. 3, przyznający dyrektorom placówek  uprawnienie do rozwiązania umowy z podmiotem naruszającym zakaz określony w ust. 1. Należy podkreślić, że dyrektorzy placówek szkolnych nie są wyspecjalizowani w zakresie kontroli jakości żywności i z reguły nie posiadają odpowiednich środków i kompetencji w tym zakresie. Zgodnie z projektem, dyrektorzy zostaliby natomiast wyposażeni w uprawnienia o charakterze sankcyjnym, polegające na możliwości jednostronnego rozwiązania umowy. Jest oczywistym, że takie realizacja takiego uprawnienia będzie mieć dla naruszającego podmiotu negatywne skutki. Brak jest natomiast ustawowych regulacji dotyczących sposobu prowadzenia przez dyrektorów kontroli, w szczególności tego, na jakiej podstawie dyrektor miałby stwierdzać naruszenie oraz ustalać, czy naruszenie nastąpiło z winy podmiotu dokonującego sprzedaży, podawania, prezentacji czy reklamy. Należy podkreślić, że projekt zakłada też inną sankcję za naruszenie zakazu określonego w art. 52c ust. 1 w postaci możliwości nałożenia na naruszający podmiot kary pieniężnej w wysokości do trzydziestokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej i taka sankcja wydaje się wystarczająca.

7. Nie wiadomo, w jaki sposób miałaby być określana realizacja ustawy do sporządzenia sprawozdania przez ministra zdrowia.

8. Tytuł działu II poprawki przyjęto jako „Żywność w szkołach”, natomiast w treści zawarto również przedszkola, a także „inne zakłady i placówki oświatowo-wychowawcze oraz opiekuńczo-wychowawcze”, co może błędnie sugerować objęcie przepisami również placówek dla dorosłych (uniwersytety, szkoły policealne itd.) i wypacza ideę przedmiotowej regulacji. W tej sytuacji konieczne jest zdefiniowanie  pojęcia „inne zakłady i placówki oświatowo-wychowawcze oraz opiekuńczo-wychowawcze”.

9. Podane w uzasadnieniu projektu ustawy stwierdzenie, że projekt jest zgodny z prawem Unii Europejskiej, jest nieprawidłowe, ponieważ praktycznie zakazywanie krajową ustawą stosowania substancji dodatkowych (barwników)  w produktach sprzedawanych w sklepikach szkolnych (bo do tego sprowadza się projekt ustawy) narusza przepisy unijne z zakresu dodatków do żywności. Wymaga też wyjaśnienia zgodność z ustawodawstwem unijnym w zakresie rozwiązywania umów bez dotrzymywania terminów wypowiedzenia i odszkodowania.

W związku z powyższym Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców jest przeciwna proponowanemu projektowi zmiany ustawy  o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz uważa, że jedynie odpowiednio zaplanowane i wdrożone działania edukacyjne wszystkich interesariuszy mogą doprowadzić do wykształcenia odpowiednich nawyków żywieniowych.

Dodatkowych informacji udziela:
Andrzej Gantner - Dyrektor Generalny - tel. 22 830 70 55, biuro@pfpz.pl