Dekarbonizacja dla europejskiego sektora produkcji żywności i napojów - raport Ricardo dla FoodDrinkEurope

Raport dotyczy aktualnego stanu i przyszłych prac sektora spożywczego UE nad redukcją emisji CO₂. Stwierdzono w nim m.in., że wiele podsektorów żywności i napojów zmniejsza zużycie energii i emisje gazów cieplarnianych w ostatnich dziesięcioleciach. Sektory o wysokiej energochłonności już przyniosły znaczną część wymaganych redukcji emisji CO₂.  

• Większość interwencji w zakresie dekarbonizacji w Europie będzie związana z modernizacją istniejących zakładów. Większość zakładów przetwórstwa spożywczego w Europie jest przestarzała (np. liczba zakładów IED zgłoszonych w 2020 r. jest podobna do tych zgłoszonych w 2012 r. zawartych w FDM BREF58).

• Większość generowanych emisji gazów cieplarnianych pochodzi ze zużycia energii, ale istnieją również inne emisje CO₂, które nie są związane ze zużyciem energii: węgiel może być wykorzystany:
  (1) jako czynnik chłodniczy;
  (2) bezpośrednio do karbonizacji napojów;
  (3) do produkcji wody odtlenionej;
  (4) do strącania kazeiny;
  (5) w celu zwiększenia trwałości niektórych owoców i warzyw; lub
  (6) w nowatorskich procesach ekstrakcji opartych na nadkrytycznym CO₂.

• Firmy dążą do utrzymania rentowności przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Wybór technologii będzie decyzją ekonomiczną i często mniej ryzykowne opcje będą miały większe szanse na wybór. Aby ustalić swoją konkretną drogę, firmy będą musiały zidentyfikować i uszeregować środki dekarbonizacji, które mają zastosowanie do ich zakładu. Wymagane jest całościowe podejmowanie decyzji, a to może wspierać budowę czystszego nowego zakładu zamiast przeprowadzania wielu modernizacji starego zakładu.

• Ceny energii i dwutlenku węgla są ważnym wkładem, ponieważ wpływają na decyzje inwestycyjne i odpowiedni wybór technologii. Niektóre kluczowe zasoby (biomasa, dostęp do zielonego wodoru) są bardzo niejednorodne, a ceny zależą od położenia geograficznego i końcowego zastosowania (np. podatki wpływające na zastosowanie).

• Przyszła cena wodoru zależy od wielu czynników, w tym nakładów inwestycyjnych, cen energii elektrycznej, rocznych godzin pełnego obciążenia, kosztów transportu itp. Istnieje duża niepewność co do terminów przystępnego cenowo ekologicznego wodoru.

• Podejmowanie decyzji dotyczących inwestycji i marketingu będzie musiało uwzględniać wpływ każdej zmiany na ślad środowiskowy produktów. Firmy zajmujące się sprzedażą żywności i napojów będą musiały wykorzystywać i aktualizować wskaźniki emisji GHG dla swoich kluczowych produktów. Powinno to obejmować każdy etap procesu.

• Pod koniec 2021 r. pojawi się więcej informacji, aby lepiej zrozumieć efekty zewnętrzne oraz regulacje i schematy finansowania UE. Niewiele firm przemysłowych będzie podejmowało decyzje o dużych inwestycjach, dopóki nie przewidują dłuższego okresu stabilnych regulacji. Dokładne zobowiązanie można uzyskać na poziomie sektora, a bardziej prawdopodobne jest, że zostanie ono uzyskane na poziomie podsektora.

Rekomendacje wynikające z raportu dla producentów żywności i napojów:

• W krótkim okresie istnieje potrzeba przeglądu i analizy wpływu nowych regulacji unijnych. Informacje o wszystkich istotnych działaniach lub wpływach będą musiały zostać zebrane, pogrupowane i przeanalizowane według tematu, np. pojawi się duża pula oddziaływań na jednostki spalania, pozyskiwanie surowców itp.

• Istnieje ryzyko niespełnienia wymaganej/dotychczasowej jakości produktu przy stosowaniu alternatywnych procesów produkcyjnych o niższych emisjach gazów cieplarnianych. Na przykład może się to zdarzyć w przypadku alternatywnych technik pasteryzacji (np. opartych na ultrawysokich ciśnieniach), które mogą zapewnić pasteryzację, ale mogą również spowodować inny smak niż oczekiwany przez klienta. Operatorzy będą musieli określić odniesienia dla technologii testowanych na skalę komercyjną.

• Cena CO₂ to efekt zewnętrzny mający duży wpływ na podejmowanie decyzji dotyczących środków dekarbonizacji. Firmy objęte EU ETS (tj. jednostki spalania > 20 MWth) będą musiały oszacować swój koszt emisji gazów cieplarnianych jako wkład do podejmowania decyzji inwestycyjnych. Ponieważ cena ta jest trudna do przewidzenia (np. 60-100 euro za tonę w 2040 r. i do 200 euro w 2050 r.), firmy będą musiały uwzględniać najgorsze scenariusze w swoich analizach decyzyjnych.

• Firmy o wysokiej energochłonności muszą wybrać precyzyjne lub dokładne narzędzie do podejmowania decyzji, aby nadać priorytet doborowi technologii.

• Kiedy firmy produkujące żywność i napoje wprowadzają innowacje, wiele firm koncentruje się na innowacjach produktów, a nie na procesach. Efektywność energetyczna jest postrzegana przez przemysł jako ważna i może to być najwyższy priorytet dla procesów energochłonnych. Dla firm o bardzo niskim zużyciu energii reputacja i zainteresowanie interesariuszy mogą być kluczowym czynnikiem decydującym o nadaniu priorytetu działaniom na rzecz dekarbonizacji.

• Konieczne będzie zapewnienie skoordynowanych działań firmy. Marketing, strategia i finanse muszą być bezpośrednio zaangażowane. Oddziaływania zagrożeń związanych z transformacją (takich jak wymogi polityczne) i ryzyka zmian klimatycznych nie mogą być ograniczane wyłącznie przez dział ochrony środowiska danej firmy. Istnieją działania krótko-, średnio- i długoterminowe, które wymagają wkładu wielu ekspertów z każdej firmy lub instalacji zajmującej się przetwórstwem żywności i napojów.

• Trzeba będzie dopilnować, aby przy wyborze inwestycji uwzględniano wpływ klimatu na rynek. Zwyczaje konsumenckie mogą również ulec zmianie w wyniku nowych warunków pogodowych. Na przykład modernizacja istniejącego zakładu w regionie, w którym przewiduje się spadek liczby ludności w nadchodzących dziesięcioleciach, może nie być rozsądna.

• Uwzględnianie również innych megatrendów, które mają wpływ na rynki, też jest rekomendowane: Na przykład czy rośnie udział osób pracujących w domu, co z pewnością wpłynie na nawyki związane z konsumpcją żywności.

Dalsze informacje: Food Drink Europe